×
Welkom Reisverslagen Reizen Boeken Blog Anders Reizen Contact

De Erft-Radweg

Fietsvakantie in Noord-Rijnland-Westfalen

Reisverslag: Kees van Tol
Foto's: Kees van Tol

De Erft-Radweg is een lichte fietsroute door de heuvels van het Eifelgebergte, van de Erft-bron bij het sfeervolle kuuroord Bad Münstereifel tot de monding in de Rijn bij Neuss, een van de oudste steden van Duitsland. Of andersom. Rond de benedenloop liggen kloosters en waterburchten, waarvan de slotgrachten zijn gevuld met water uit de Erft. Museum Insel Hombroich biedt onderweg kunst in de binnen- en buitenlucht.

Door het vriendelijke Eifelgebergte, niet te ver van Nederland, stroomt het riviertje de Erft. Het hoogteprofiel geeft aan dat de hoogteverschillen ook voor de ongeoefende fietser goed te doen zijn: het gaat om minder dan 400 meter over een afstand van 110 kilometer. De stijging gaat geleidelijk en daar waar het dal breed is, hoef je echt geen klimgeit te zijn.

Alleen van Euskirchen, 85 kilometer van de monding, tot het in de heuvels gelegen Bad Münstereifel, een kleine vijftien kilometer verderop, gaat het wat zwaarder. Ook de laatste kilometers naar de bron in Holzmülheim heeft een paar pittige stukken. Maar dan is de finish in zicht; die Erftquelle.

Fietsen of wandelen langs een riviertje heeft voor mij een aparte charme. Van bron tot monding (of omgekeerd zoals we nu doen) vormt de loop van het water het ordenende principe. Dat ontslaat je van het maken keuzes onderweg over de te volgen route. Dat is ook wel eens prettig. Daarnaast biedt een levende waterstroom doorgaans veel kijkgenot. Ook is het leuk om de ontwikkeling van een water te volgen van de bron tot aan de monding in een groter water, of omgekeerd.

Neuss

Een van de oudste steden van Duitsland

We beginnen de fietstocht in Neuss, waar de Erft in de Rijn uitmondt. Neuss is een aardig provinciestadje met zo’n 150.000 inwoners, temidden van grotere broers als Krefeld, Keulen en Düsseldorf dat pal aan de overkant van de Rijn ligt.

Neuss heeft een fraaie stadshal en een gezellig plein met uitzicht op een mooie kerk die aan Quirinis is gewijd. Ook andere historische bouwwerken zijn de moeite waard, zoals de zuilengalerij die onder meer het toeristenbureau herbergt. Er is een stadsgracht en er loopt ook nog een smal kanaal door de stad.

Allemaal zaken die om een stadswandeling vragen, maar wij hebben het in een middag wel gezien. Ook al doordat het net iets te vaak voorkomt dat een mooi straatje ineens wordt onderbroken door een ringweg of dat een schitterend gebouw wordt ontsierd door een betonnen parkeergarage pal ernaast.

Er zijn ten zuiden van de binnenstad, in de buurt van de Rijn, overblijfselen uit de Romeinse tijd. De Romeinen hebben Neuss ook haar naam gegeven: 2000 jaar geleden heette hun legerkamp Castra Novaesium.

Neuss is dan ook een van de oudste steden van Duitsland. In 1190 kreeg het stads­rechten. Een eeuw later begon de bouw van de laat-romaanse Quirinus Münster, die beschouwd wordt als het belangrijkste monument van de stad.

De Romeinse martelaar Quirinis van Rome is schutspatroon van de stad, die in de middeleeuwen een voornaam bedevaartsoord was in het Rijnland.

Kastelen en kloosters

De slotgrachten zijn gevuld met water uit de Erft

Buiten het Neusser stadsgewoel stroomt de Erft in de Rijn. Daar begint ook meteen de Erft-Radweg, de bewegwijzerde fietsroute die op de meeste plaatsen zichzelf wel wijst. De routebordjes bestaan uit twee gestileerde golven met het woord Erft ertussen en een rode fietser met boven zich een groene omgekeerde v die een heuvel symboliseert.

Helaas is het hier en daar, vooral in bebouwde kommen, zoeken geblazen. Maar ach, daardoor houdt de voorspelbare tocht van eind naar begin toch nog iets avontuurlijks.

Mijn ervaring is dat de bevolking meer dan behulpzaam is bij het vragen naar de weg. Als ik op een knooppunt van wegen aarzelend op het fietspad sta, word ik door een behulpzame oosterbuur snel op het goede spoor gezet.

De eerste uren fietsen we langs of door dorpjes, welgelegen in een vlak landschap. Niet te tellen is het aantal keren dat de rijwielroute een bruggetje over de Erft passeert. Soms is het riviertje kalm; dan weer heeft het een stroomversnelling nodig om zich een weg naar beneden te banen.

Zelfs een betrekkelijk klein riviertje als dit heeft van oudsher ook militaire betekenis. Daarvan getuigen de kastelen langs de oevers. Waterburchten worden ze doorgaans genoemd, omdat het water van de Erft werd gebruikt om de slotgracht mee te vullen.

Ook kloosters vestigden zich in het vruchtbare Erftdal. Sommige kloosters en kastelen zijn te bezoeken. Wij beperken ons tot de buitenkant, mits ze niet te ver van de route liggen. Wat we ook overslaan zijn de Romeinse kalkbranderij en de grote radiotelescoop

Museum Insel Hombroich

Kunst in de binnen- en buitenlucht

De eerste grote verrassing onderweg is het Museum Insel Hombroich, een kilometer of wat buiten Neuss. Je zou het een openluchtmuseum kunnen noemen, maar dat woord volstaat eigenlijk niet.

Stel je voor: een enorm moerassig terrein, grotendeels door een landschapsarchitect aangelegd. Daarin vrij zakelijke, rechthoekige gebouwen met daarin de meest uiteenlopende kunstuitingen. Van middeleeuws keramiek uit Cambodja tot moderne schilderijen en een ets van Rembrandt.

De expositieruimtes geven niets anders prijs dan de kunst zelf: die staat of hangt er, maar je weet niet eens wie de maker is en wanneer het is geschapen. Daardoor word je niet gehinderd door die kennis, wat een frisse kijk op kunst geeft.

Een van de gebouwen is leeg, waardoor je je helemaal kunt richten op de architectuur. In een andere hangen twee reusachtige schilderijen van Thadeusz; werk dat aan dat van Rob Scholten doet denken, maar dan net wat mysterieuzer.

Bij de kassa krijg je een routekaartje met wat informatie mee, zodat je weet waar je bent en een beetje op de hoogte bent van wat er te zien is. Uiteraard zijn er hele boekwerken verkrijgbaar voor wie zich verder wil verdiepen in het museum en zijn rijke inhoud.

Er zijn niet alleen gebouwen met kunst, ook in de buitenlucht staan kunstwerken; metalen figuren in het groen en een formatie stenen die aan Stonehenge en Avebury doen denken.

Hier en daar is ook nog een kunstenaar aan het werk, niet te verwarren met de tuinlieden die al dat schitterende groen onderhouden. Er zijn ook prieeltjes van waaruit je van de sprookjesachtige sfeer kunt genieten en er is een restaurant.

Nabij het museum tonen ook nog de Langen Foundation en een voormalige raketbasis staaltjes van beeldende kunst en architectuur.

Na het museum word je je heel geleidelijk gewaar dat je in een rivierdal rijdt. Heuvels van betekenis zijn er nog niet te zien, hellingen zijn er wel degelijk. Maar omdat je doorgaans in de buurt van de Erft blijft, gaat de stijging heel geleidelijk.

Grevenbroich

Rokende schoorstenen en koeltorens

Een van de plaatsen aan de Erft is Grevenbroich, zo’n 20 kilometer van de monding in Neuss. Hier is het even zoeken naar de juiste weg, maar die speurtocht is meteen een rondleiding door het aardige plaatsje, met een waterburcht net buiten het dorpshart.

Een vriendelijke vrouw die ons de weg niet kan wijzen, gaat zelfs voor ons een bakkerswinkel binnen om daar naar de route te vragen.

Buiten Grevenbroich staat een stel Kraftwerke, elektriciteitscentrales met rokende schoorstenen en koeltorens. Imposant, zelfs wel verrassend en misschien wel mooi in het glooiende landschap. Maar natuurlijk geen natuurschoon.

Het riviertje, dat gaandeweg steeds meer het karakter krijgt van een beek, doorsnijdt verderop de nederzetting Bedburg, wat idyllische plaatjes oplevert. Het dorp met de s-vormige hoofdstraat is ook gezegend met een indrukwekkende waterburcht en een aardig openbaar toegankelijk kasteelpark met Erftzijtakken.

Een centraal plein met wat terrasjes geeft het plaatsje wat allure. De vroegere dorpsmolen is getransformeerd tot een hotel, waar de murmelende Erft hoorbaar aanwezig is.

Bad Münstereifel

Kuuroord met oude stadspoorten en muren

Het dal van de Erft herbergt niet een en dezelfde stroom van die naam. Er zijn andere beken die in de Erft uitkomen, een deel van de Erft is gekanaliseerd en er zijn ook bypasses. Langs van die gekanaliseerde gedeelten loopt het fietspad ook. Watertje en fietspad zijn kaarsrecht.

Ook hier staan, net als elders langs de route, voldoende bankjes om op uit te rusten. Van druk fietsverkeer is in juni, als we de route fietsen, geen sprake. In de buurt van stadjes of dorpen kom je vaak wel wat wandelaars tegen: moeders met kinderwagens, joggers en mensen die aan de wandel zijn met hun hond. En iedereen gaat beleefd opzij als je belt.

Bad Münstereifel is een van de mooiste stadjes die ik ken. Van het klooster, waar het zijn naam aan te danken heeft, is weinig anders meer over dan een enkele straatnaam. Het is vrijwel helemaal ommuurd en een deel van die stenen beschermring is te bewandelen.

Er zijn in Bad Münstereifel mooie stadspoorten, waarvan de Werther Tor de fraaiste is. Er is een kasteel en verderop in een van de vele bossen die het stadje omringen is een nog ouder slot. Er is een Kurweg en naast de vele andere accommodaties ook een Kneipp-hotel, want Münstereifel siert zich net voor niets met het erevoorvoegsel Bad.

Bad Münstereifel is een prachtig voorbeeld van een ongeschonden middeleeuws stadje met wat vriendelijke pleintjes, een gigantisch gymnasium en schitterende vakwerkhuizen. De doorgaande straat wordt begeleid door de Erft, die hier nog maar een paar meter breed is. De straat is vol winkels en horeca, maar gelukkig ontbreken schreeuwende gevelreclames vrijwel, al zou ik het liefst zien dat die louter en alleen zouden bestaan uit uithangborden van ver voor 1900.

Ook panden in het centrum die na de middeleeuwen zijn gebouwd zijn kennelijk langs een welstandscommissie gegaan met oog voor schoonheid. Sommige middeleeuwse panden zijn zo gebouwd dat de hogere verdiepingen steeds een stukje verder boven de straat hangen.

Het stadje is een geliefd oord voor toeristen. De dikste drommen komen na elf uur ‘s morgens en ‘s middags na vieren dunt de stroom alweer behoorlijk uit. In de avonduren zijn de terrassen en restaurants nog altijd wel bevolkt, maar het is alsof alle bezoekers zich inhouden uit respect voor het stedenschoon hier. Wie geluk heeft treft ‘s avonds op een van de terrassen een zanger/gitarist aan die romantische Duitse liedjes vertolkt.

Fans van de blonde zanger Heino, met zijn eeuwige zonnebril, kunnen hier ook hun hart ophalen, want de man bezit hier een dagcafé waar hij zelf graag gastheer speelt. Wie de artiest niet in levenden lijve kan aanschouwen in zijn Heino Rathaus Café aan de Marktstrasse ziet manshoge exemplaren van bordkarton.

Er is in Bad Münstereifel ook een Heimatmuseum dat een min of meer geslaagde poging doet meer te zijn dan alleen een uitstalling van spullen uit (over)grootmoeders tijd.

De basiliek is ook een bezoekje waard; hij is de hele dag open. Het bedehuis stamt uit de 12e en 13e eeuw en is gebouwd op de plaats waar in 830 al een kleine kloosterkapel stond.

Een verwarmd zwembad, met sauna, restaurant en een ligweide met uitzicht op de groene heuvels mag evenmin onvermeld blijven.

Holzmülheim

Bij de Erftquelle staat de bronheilige

De laatste en zwaarste etappe van de route van de monding naar de bron van de Erft is het traject van Bad Münstereifel naar de Holzmülheim. Het is tien kilometer lang. Hier zijn er een paar pittige hellingen te nemen, maar heel lang zijn die niet en wie het al trappend niet aankan, kan ook stukjes lopend afleggen. Onderweg pauzeren in een horecaverblijf is ook een optie. Ook uitblazen tijdens een afdalinkje maakt dat de rit goed te doen is.

De bron van de Erft heet Erftquelle. Het water komt hier uit een heuvel gezet en vormt het begin van een beek waaraan de houtmolen heeft gestaan waar het dorpje Holzmülheim zijn naam aan dankt.

Bij de bron, die aan de rand van een grasveld met speelweide en bankjes ligt, zijn informatiepanelen.

Waar de bron uit het gesteente komt is ook een gootje waar je op blote voeten in het ijskoude water kunt staan om de weldadige werking van de Erft te ondergaan. De bronheilige lijkt goedkeurend toe te kijken van onder een bladerdek.

Wie zin heeft kan van hieruit naar de hoger gelegen gedeelten van de Eifel fietsen. Een andere mogelijkheid is terugrijden naar Bad Münstereifel, waar een treinstation is; het eindstation van een aftakking van de lijn Keulen-Trier. Het station in Euskirchen biedt ook treinen in andere richtingen. Wie ergens onderweg langs de Erftalroute wil overstappen op de trein heeft 17 stations waar hij uit kan kiezen.

Nabijgelegen fietsroutes zijn onder meer: de Neffelbach-Radweg, de RurUferRadweg (van de Hoge Venen naar Roermond), de Ahr-Radweg, de Wasserburgen-Route, de Tälerroute en de Eifel-Höhen-Route. Ze sluiten min of meer aan bij de Erf-Radweg.

Banner Stem & Win

Zelf een reisverslag schrijven

De honderden reisverslagen op deze site zijn allemaal geschreven door reizigers zoals jij en ik. Ook jouw verslagen zijn welkom: over nieuwe bestemmingen, maar ook over bestemmingen waarover al verslagen op de site staan. We mailen je graag onze uitgebreide tips en aanwijzingen voor het schrijven en aanleveren van een reisverslag.
Ik wil zelf schrijven!
Banner - Stem & Win