We arriveren in de late namiddag met auto en caravan op camping Am See in Halberstadt, de hoofdplaats van het Harz-district.

De dom St. Stephanus und Sixtus doet door zijn grote afmetingen denken aan een Franse kathedraal. In de 13de eeuw werd met de bouw begonnen, maar pas in 1491 werd de kerk gewijd.

De dom van Halberstadt wordt beschouwd als één van de mooiste gotische kerkgebouwen van Duitsland. De ramen van het koor zijn versierd met middeleeuwse gebrandschilderde glazen. De torens van de domkerk zijn al van ver buiten Halberstadt zichtbaar.

Tegenover de dom aan het domplein ligt nog een tweede kerk, namelijk de 12de-eeuwse Romaanse Liebfrauenkirche met zijn vier torens.

Op wandelafstand van het domplein ligt ook nog de Marktkirche St. Martini, die twee ongelijke torens heeft.

Vanuit de uitvalsbasis Halberstadt bezoeken we Blankenburg in de Unterharz. De huizen van het oude stadscentrum van Blankenburg, met enkele mooie middeleeuwse vakwerkhuizen, staan dicht tegen de berg met het 18de-eeuwse kasteel, dat we te voet bereiken via een pad achter de St. Bartholomäuskirche. Het kasteel zelf is niet te bezichtigen, de kasteeltuin wel.

Terug in het stadscentrum zien we drie kerkklokken op het voetpad staan. Deze klokken, die in 1921 in Bochum gegoten werden, komen uit de evangelisch-lutherse Bergkirche St. Bartholomäus, die op 23 april 1922 werd ingewijd.

In 2003 en 2004 moest de kerktoren, die door deze te zware klokken beschadigd was, hersteld worden. Op 24 oktober 2004 mochten de zware klokken nog een laatste keer luiden en op 15 november van dat jaar werden zij hier op de stoep geplaatst.

De eerste klok, de ‘feestklok’, is de grootste van de drie. Hij weegt om en bij de 2500 kg, heeft een doormeter van 175 cm en bevat de tekst ‘Ehre sei Gott in der Höhe’. De tweede klok, de ‘zondagsklok’, weegt ongeveer 1500 kg, heeft een doormeter van 145 cm en bevat de tekst ‘Gedenke des Todes’. De laatste klok, de ‘gebedsklok’, weegt om en bij de 1300 kg, heeft een doormeter van 130 cm en bevat de tekst ‘Empor die Herzen’.

Na ons bezoek aan Blankenburg rijden we naar het nabijgelegen stadje Thale en het Bodetal. Vanuit Thale brengt een kabelbaantje ons naar de Hexentanzplatz. Volgens de legende zouden heksen tijdens de Walpurgisnacht (de nacht van 30 april op 1 mei) op hun bezemstelen naar de Brocken, de hoogste berg van de Harz, komen om hier samen met duivels en andere demonen flink te komen feesten op het heksenbal.

De rivier Bode slingert zich in het diepe Bodetal tussen steile rotswanden door een beschermd natuurgebied. Dicht bij de Hexentanzplatz heeft men enkele fraaie uitzichtpunten.

Met de auto rijden we rond de Brocken naar de parking aan de Roßtrappe. Een wandeling van een tiental minuten brengt ons aan de Roßtrappe, waar we mooie uitzichten hebben.

Volgens een legende zou prinses Brunhilde met haar paard de sprong over de kloof gewaagd hebben, toen zij op de vlucht was voor koning Bode. Bij het neerkomen hier liet het paard een diepe hoefafdruk (Roßtrappe) na. De koning waagde de sprong ook, maar viel in de kloof. Het dal werd naar hem genoemd.

De volgende dag bezoeken we de stad Goslar in het westelijke deel van het Harzgebied, ook gekend als de Oberharz. Slechts een deel van het Harzgebied ligt in het voormalige Oost-Duitsland. Goslar ligt in het vroegere West-Duitsland. De stad bezit ongeveer 1800 mooie vakwerkhuizen en staat op de Werelderfgoedlijst van de Unesco.

Aangezien de oude binnenstad van Goslar zo goed als volledig autovrij is, is het er fijn rondwandelen. We baseren ons op de wandeling die beschreven wordt in de Michelingids en die op de Marktplatz begint. Hier staat onder meer het gotische raadhuis uit de 15de eeuw.

Ook Hotel Kaiserworth, een gotisch gebouw uit 1494 en het gildenhuis van de kleermakers, staat aan de Marktplatz. Hotel Kaiserworth dankt zijn naam aan de barokke beelden van keizers die in de nissen van de gevel staan.

Op een trede aan de zijgevel staat het beeld van de Overvloed. Het naakte dukatenmannetje aan de voet van het beeld van de Overvloed poept geld en staat symbool voor het feit dat Goslar het recht had om munten te slaan.

Op de Marktplatz bevindt zich tevens een oude bron uit het begin van de 13de eeuw waarboven een rijksadelaar zijn vleugels spreidt. Aan de gevel van het Kaiserringhaus erachter bevindt zich een carillon. Vier keer per dag – wij zijn er klokslag 12 uur – wordt aan de klokken de geschiedenis van de mijnbouw in de Harz voorgesteld.

De stadswandeling brengt ons naar de Schuhhof met enkele mooie vakwerkhuizen. Verderop, in de Münzstraße, bevindt zich onder meer de voormalige herberg Weißer Schwan met zijn oude uithangbord.

De muurschildering op de Alte Münze (Oude Munt), gelegen naast de Weißer Schwan, verwijst nog eens naar het feit dat Goslar het recht had om munten te slaan. In dit gebouw werden dan ook de eerste munten geslagen. Het gebouw herbergt nu een hotel met tien kamers.

Op de hoek van de Münzstraße en de Marktstraße staat een vakwerkhuis uit 1526 met een mooie erker van twee verdiepingen. De vlakbij gelegen 12de-eeuwse evangelisch-lutherse Marktkirche heeft twee verschillende, met koper bedekte torens.

De noordelijke toren van de Marktkirche is 66m hoog, de zuidelijke 65,4m. In het interieur is het barokke altaar met het altaarstuk uit 1659 het meest bezienswaardig.

Tot slot wandelen we naar de Kaiserpfalz of het Keizerlijk Paleis. De Pfalz werd tussen 1040 en 1050 door Hendrik III gebouwd. Hier werden talrijke rijksvergaderingen belegd en werden buitenlandse hoogwaardigheidsbekleders ontvangen. In de 19de eeuw werd het gebouw gerestaureerd.

Aan de hand van een Nederlandstalige handleiding bezoeken we de Pfalz. In de Kaisersaal tonen de grote muurschilderingen en schilderijen historische gebeurtenissen van Goslar.

De 12de-eeuwse Romaanse St. Ulrichkapel is via een gang met de Pfalz verbonden. Het gebouw heeft een grondplan in de vorm van een Grieks kruis, maar daarboven gaat het kruis over in een achthoek. In de kapel wordt het hart van keizer Hendrik III bewaard.

We ronden de dag af met een bezoekje aan het vakwerkstadje Wernigerode. Het gezellige stadje ligt tegen de noordelijke hellingen van de Harz en telt veel vakwerkhuizen. De burcht staat al sedert ca. 1100 op een heuvel boven de stad, maar werd sterk verbouwd en uitgebreid tussen 1861 en 1863.

De rijen vakwerkhuizen in de Breite Straße werden door de gegoede burgerij tussen de 16de en 18de eeuw gebouwd en vormen een schilderachtig geheel. In het vakwerkhuis en museum Krell’sche Schmiede is het werk van een hoef- en wapensmid te zien.

In de Breite Straße bevindt zich eveneens het Krummelsche Haus uit 1674. Dit vakwerkhuis is een uniek voorbeeld van Europese houtarchitectuur. De houten panelen zijn versierd met bewerkte motieven.

In de Kochstraße staat dan weer het kleinste huisje van de stad, uit de 18de eeuw. Het is nog geen drie meter breed en zou historisch zijn ingericht. Helaas zijn we te laat om het te bezoeken.

Het Rathaus op de Marktplatz van Wernigerode wordt beschouwd als een van de mooiste vakwerkhuizen van Duitsland.

In 1277 werd het gebouw al voor een eerste keer genoemd – weliswaar niet als stadhuis – en op het einde van de 15de eeuw werd het in laatgotische stijl tot stadhuis verbouwd. Bovendien kwam er toen ook een verdieping bij.

De volgende dag beginnen we ons bezoek aan de stad Magdeburg, iets ten noordoosten van de Harz, op de Alte Markt. Het barokke Rathaus dateert van 1691-1698 en werd na de Tweede Wereldoorlog gerestaureerd.

Tegenover het Rathaus staat het beeld Magdeburger Reiter, een van de oudste ruiterbeelden (1240) van Duitsland. Dit exemplaar is echter een vergulde kopie, want het origineel staat in het Kulturhistorisches Museum.

De parochiekerk St. Johanniskirche werd al in 941 genoemd en is de oudste kerk van Magdeburg. In 1524 predikte Martin Luther in deze kerk. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de kerk gebombardeerd en bleven alleen de muren over. Tegenwoordig is het gebouw niet meer als kerk in gebruik maar als expositieruimte en evenementenhal.

De Grüne Zitadelle werd in 2005 voltooid en is een van de laatste kunstwerken van de in 2000 overleden Oostenrijkse kunstenaar Friedensreich Hundertwasser. Hij wilde naar eigen zeggen een oase voor mens en natuur te midden van rationele gebouwen scheppen.

De realisatie van de Grüne Zitadelle was zeer omstreden, maar uiteindelijk kwam het er toch en nu biedt het geheel onderdak aan tientallen appartementen, kantoren, een hotel en winkels, op een oppervlakte van bijna 5000 vierkante meter in het centrum van Magdeburg. Op het binnenplein van de Grüne Zitadelle is het goed vertoeven op een terrasje.

De dom St. Mauritius und St. Katharina werd in 1209 gebouwd op de plaats van een oudere Romaanse kerk. Aartsbisschop Albert II bouwde deze dom naar het voorbeeld van de Franse gotische kathedralen, die hij tijdens zijn studies in Frankrijk zag ontstaan. Pas in 1520 werd de bouw volledig voltooid met de bouw van de 103m hoge toren.

Het interieur van de domkerk is zeker een bezoek waard. De koorafsluiting springt meteen in het oog, evenals de kleine zestienkantige kapel tussen de zij- en de hoofdbeuk. Deze merkwaardige kapel bevat twee beelden, die van Otto I en zijn vrouw Editha.

Naast de kapel staat de preekstoel. Deze albasten kansel in late renaissancestijl dateert van het einde van de 16de eeuw. Nog verder naar voor bevindt zich een epitaaf (grafschrift) voor domheer Werner von Plotho.

Otto I (de Grote), Duits koning en keizer van het Heilige Roomse Rijk, ligt begraven in een zeer eenvoudige sarcofaag in deze domkerk. Het bronzen grafmonument van aartsbisschop Ernst von Saksen bevindt zich achteraan in de domkerk tussen de twee torens. Het werd in 1495 in Nürnberg gegoten. Vanuit de kerk heeft men ook nog toegang tot de kloostergang.

We verhuizen de caravan van Halberstadt naar camping An der Rudelsburg in Bad Kösen, een klein plaatsje ten zuidwesten van Leipzig en Naumburg. Het is ideaal gelegen om de bezienswaardigheden in de streek ten zuiden van de Harz te bezoeken, zoals Weimar.

Tot de belangrijkste inwoners van Weimar behoorden Johann Sebastian Bach, Franz Liszt, Friedrich Nietzsche, Richard Strauss en het duo Johann Wolfgang Goethe en Friedrich Schiller.

Onze stadswandeling door Weimar leidt onder meer langs het Deutsches Nationaltheater. Hier werden onder leiding van schrijver Johann Wolfgang Goethe, die het theater stichtte, de grote drama’s van dichter en professor Friedrich Schiller opgevoerd. In 1850 vond in dit theater de première plaats van Lohengrin, de Zwaanridder een opera van Richard Wagner.

De bronzen beelden (uit 1857) voor het theater symboliseren de vriendschap tussen Goethe en Schiller. Kunstenaar Ernst Rietschel nam evenwel een loopje met de werkelijkheid, aangezien hij beide heren even groot voorstelde, want Goethe was in werkelijkheid een hoofd kleiner dan Schiller.

Het uitgebreide bezoek aan Goethes Wohnhaus und Goethe Museum gebeurt met een koptelefoon. In dit huis woonde Johann Wolfgang Goethe de laatste 20 jaar van zijn leven. De kamers, waaronder de bibliotheek met meer dan 5000 boeken, zijn naar verluidt in originele staat en zijn net als de tuin te bezichtigen.

De kamers zijn eenvoudig en efficiënt ingericht, want Goethe vond een weelderig interieur iets voor mensen zonder geest. Goethe hield zich niet alleen bezig met taal, maar interesseerde zich ook voor anatomie, plantkunde en zoölogie. In zijn huis is dan ook een omvangrijke collectie natuurwetenschappelijke objecten te zien, maar ook munten, stenen, sculpturen en schilderijen die hij van zijn reizen meebracht behoren tot de inboedel.

Op enkele gevels in de omgeving van Goethes Wohnhaus zijn teksten geschilderd, onder andere een tekst van de Franse schrijver Jules Renard uit zijn boek Ideeën, gedompeld in inkt: ‘Wenn Sie das Leben kennen, geben Sie mir doch bitte Seine Anschrift’ ( Als u het leven kent, geef me dan alstublieft zijn adres).

Op de Herderplatz springen we even binnen in de Stadtkirche, ook wel Herderkirche genoemd, ter nagedachtenis aan dichter-theoloog-filosoof Johann Gottfried von Herder die in Weimar zijn beroep van predikant uitoefende.

Deze hallenkerk werd omstreeks 1500 gebouwd, maar werd tussen 1735 en 1745 verbouwd in barokstijl. Binnen hangt een triptiek van de Cranachs. Lucas Cranach de Oude begon met het maken van dit werk, zijn zoon voltooide het in 1555. Hier worden we een eerste keer geconfronteerd met een werk van de schilder Cranach de Oude die zichzelf regelmatig meeschilderde op zijn doeken. Op dit doek is hij samen met Martin Luther naast de gekruisigde Christus te zien.

Tot slot bezoeken we nog het Stadtschloß of Residenzschloß. In het Stadtschloß, dat tussen 1789 en 1803 na een brand in neoclassicistische stijl herbouwd werd, is een museum ondergebracht.

Het bevat de Kunstsammlungen (kunstcollecties) van Weimar, waaronder werken van Cranach en Dürer, maar ook schilderijen van Vlaamse, Franse en Italiaanse meesters (o.m. Rubens, Rodin en Tintoretto). Uiteraard ontbreken de Duitse im- en expressionisten hier evenmin. Verder is er nog een verzameling (Russische) iconen te bewonderen.

De volgende dag bezoeken we de Zoologische Garten van Leipzig. Deze dierentuin zou een van de modernste dierentuinen ter wereld zijn. In het begin merken we daar nog niet zoveel van, maar naarmate we verder de zoo inwandelen, krijgen we inderdaad modernere kooien en terreinen te zien. Vooral de afspanningen van de orang-oetans zijn zeer ruim bemeten en we kunnen daar dan ook genieten van natuurlijk apengedrag in plaats van om voedsel bedelende apen. Het publiek, dat op afstand toekijkt, lijkt hen koud te laten.

Vandaag wandelen we langs de oever van de Saale naar het kuuroord Bad Kösen. Net voor we het stadje bereiken, zien we het schoepenrad en de twee 180 meter lange aandrijfarmen van een zoutwinnings­installatie. Voor de rest is het hier op zondagnamiddag erg rustig, maar wellicht zit het minder mooie weer daar wel voor iets tussen.

We nemen de motorboot naar de aanlegsteiger in de buurt van de twee vestingruïnes. Al van ver zien we de ruïne van de Rudelsburg hoog boven de rivier liggen. Vanaf de aanlegplaats loopt een pad dat zich splitst; het ene pad leidt naar de Rudelsburg, het andere naar Burg Saaleck. Beide vestingen werden vernietigd tijdens de Dertigjarige Oorlog (1618-1648).

We klimmen eerst via een goed bewandelbaar pad naar Burg Saaleck. De twee ronde torens zijn de enige overblijfselen van deze vesting. Hoewel we een van de torens kunnen beklimmen, besluiten we terug te keren naar de splitsing en wandelen we naar de Rudelsburg, die duidelijk in een betere staat verkeert.

Ook een natje en een droogje behoren hier tot de mogelijkheden én de ruïne is ook met de auto bereikbaar. Wellicht zit daarom het terras hier behoorlijk vol.

We beklimmen de toren en genieten van de mooie zichten op de omgeving, onder meer Burg Saaleck. Via een aangegeven pad door de bossen keren we terug naar de camping. Op het einde van onze acht kilometer lange wandeling krijgen we nog een plensbui over ons heen.

Op weg naar het stadscentrum van Naumburg passeren we het Nietzsche-Haus. Hier werd de filosoof Friedrich Nietzsche (1844-1900) tijdens zijn geestelijke aftakeling van 1890 tot 1897 door zijn moeder verzorgd.

Nietzsches bekendste werk is ongetwijfeld Also sprach Zarathustra, waarop Richard Strauss zich baseerde bij het componeren van zijn symfonie met dezelfde titel. Filmliefhebbers kennen dit muziekstuk ongetwijfeld omdat filmregisseur Stanley Kubrick het gebruikte in de openingsscène van zijn film ‘2001: A Space Odyssey’. Iets verderop staat een standbeeld van de filosoof.

De dom St. Peter und Paul is één van de mooiste domkerken die we ooit zagen. De kruisvormige kathedraal bestaat uit drie beuken, twee koren en heeft vier torens. Aan de kassa krijgen we een Nederlandstalige tekst in bruikleen en zo kunnen we op eigen houtje deze prachtige domkerk bekijken.

Het schip en het oostelijk gelegen koor dateren uit het begin van de 13de eeuw en werden oorspronkelijk in Romaanse stijl gebouwd. Later kreeg ook het westelijk gelegen deel een eigen, weliswaar vroeggotisch, koor. In de 14de eeuw werd het oostelijk gelegen koor in gotische stijl verbouwd.

De levensgrote ‘beelden van de schenkers’ zijn van een zeldzame schoonheid. Door hun schitterend weergegeven gezichtsuitdrukkingen lijken de beelden van markgraaf Ekkehardt en zijn vrouw levensecht. De glas-in-loodramen, deels nog origineel 13de-eeuws, tonen taferelen met de apostelen.

De toren van de gotische hallenkerk St. Wenzelkirche steekt boven de huizen van de markt uit. De basis van deze kerk dateert wellicht van 1228, maar begin 17de eeuw werden maar liefst vijf galerijen toegevoegd en halfweg de 18de eeuw kreeg het interieur zijn barokke uiterlijk.

In de St. Wenzelkirche zijn onder meer twee schilderijen van Lucas Cranach de Oude te bewonderen, maar ook het grootste door Zacharias Hildebrand gebouwde orgel, waarop Johann Sebastian Bach speelde.

Speciaal aan de schilderijen is dat Cranach zichzelf op beide doeken schilderde, maar dat weten we al van ons bezoek aan Weimar.

Na ons bezoek aan Naumburg verlaten we de camping in Bad Kösen en trekken verder naar camping Mockritz in Dresden voor de rest van de reis die ons langs de Duitse oostgrens langs Berlijn en Potsdam noordwaarts naar de Oostzeekust voert.

De reis gaat verder naar Dresden & voormalige DDR en Berlijn en Potsdam.