Na een vlucht van twee uur en 45 minuten landen we op de internationale luchthaven Istanbul Atatürk airport. Istanbul ligt als enige stad in twee werelddelen: Europa en Azië, die van elkaar gescheiden worden door de Bosporus. Istanbul is een metropool die het oosten met het westen verbindt en dat zien we ook aan de diverse culturen die voorbij schuifelen op de luchthaven.

Omdat het verkeer in Istanbul druk en chaotisch is, kiezen we voor het openbaar vervoer. Vanaf de aankomsthal volgen we de informatieborden naar de metrohalte Havalimani. Eerst moeten we in de zogeheten jetonmatik tokens wisselen; rode plastic muntjes waarmee je met de metro en tram kunt reizen.

We nemen de rode metrolijn tot halte Zeytinburnu en stappen daar over op de tram naar Beyazit. De haltes worden in het Turks en in het Engels omgeroepen. Beyazit is een levendig plein met een busstation, een moskee, terrasjes en één van de achttien toegangspoorten naar de Grote Bazaar.

De rit van de luchthaven naar dit plein duurt nog geen uur. Naar ons hotel moeten we steil naar beneden lopen richting de Zee van Marmara. Onderweg worden we aangesproken door straatventers: of we parfum, pashmina sjalen, schoenen etc. willen kopen.

De rest van de week zullen we vaak zinnen horen als: ‘Hello, where are you from? Is this your first time in Istanbul? Welcome! Do you like carpets?’ We ervaren het niet als hinderlijk en na een beleefde afwijzing laten ze ons verder met rust.

Na het droppen van de bagage begeven we ons naar het dakterras van het hotel. We stillen onze honger met Turkse lekkernijen en genieten van een mooi uitzicht over de Zee van Marmara en de Blauwe Moskee, die te herkennen is aan de zes minaretten.

Onze eerste nacht in Istanbul wordt al voor zonsopgang ruw verstoord door de oproep tot het gebed door de muezzin van de Beyazit-moskee. Maar dat is niet de enige: uit de luidsprekers aan de minaretten van meerdere moskeeën in de buurt schallen de oproepen dwars door elkaar. Goedemorgen!

Na het uitgebreide ontbijtbuffet bezoeken we de Blauwe Moskee, die net als ons hotel in Eminönü ligt, het oudste deel van de stad (het vroegere Byzantium). We kunnen de Blauwe Moskee alleen buiten de gebedstijden bezoeken.

De speciale ingang voor de toeristen is direct te herkennen aan de lange wachtrij. We hebben ons voorbereid door een sjaal mee te nemen om onze haren, schouders en armen te bedekken en een plastic tas om onze schoenen in te doen.

De moskee werd tussen 1609 en 1616 gebouwd in opdracht van sultan Ahmet. De officiële naam is Sultan Ahmet Camii. De naam Blauwe Moskee is te danken aan de blauwe tegels die afkomstig zijn uit de Turkse plaats Iznik.

De grote gebedsruimte in het midden wordt van boven gesloten door een grote koepel, halve koepels en beschilderde vensters.

De Blauwe Moskee wordt omringd door zes minaretten en dat heeft tijdens de bouw voor veel opschudding gezorgd, omdat men dat als een provocatie zag. Alleen de moskee van de profeet in Mekka telde ook zes minaretten. De minaretten hebben twee of drie balkons en zijn mooi versierd.

Vanaf de binnenplaats van de Blauwe Moskee kunnen we door een andere uitgang het Hippodroom bereiken.

In de Romeinse tijd (toen Istanbul Constantinopel heette) was het Hippodroom een stadion dat gebruikt werd voor o.a. wagenrennen. De ovale vorm van de paardenrenbaan is nog een beetje te zien.

Nu is het Hippodroom een openbaar park waar we een Egyptische obelisk, een Slangenzuil en de Zuil van Constantijn kunnen bezichtigen. De Egyptische obelisk stond ooit in Egypte en werd door de Romeinse keizer Constantijn de Grote naar Constantinopel gebracht.

Constantinopel was bijna duizend jaar lang de rijkste stad van de christelijke wereld. Tijdens die periode werden o.a. de Hagia Sophia (de grote kerk van Constantinopel) en het Hippodroom gebouwd.

We ploffen neer op een terrasje met een mooi uitzicht op het park en de obelisk. De favoriete thee is de thee met appeltjessmaak; de Elma Çayi.

We lopen vervolgens langs een ambachtelijke markt waar we Turkse lekkernijen kunnen kopen, zoals Turks fruit (lokum), honing, baklava (mierzoete bladerdeeg gevuld met honing, pistache- of walnoten en suikerwater), amandelen, diverse soorten noten, gedroogde aubergines en ijsjes.

Onder het Hippodroom ligt een groot onder­gronds waterreservoir, de Basilica Cisterne. Ook hier staat weer een lange wachtrij. Op de muur voor de ingang kunnen we lezen dat de Basilica Cisterne in de zesde eeuw, tijdens de regeerperiode van de byzantijnse keizer Justinianus, is gebouwd als water­opslag­plaats voor zijn paleis. Justinianus ontwikkelde Con­stan­ti­no­pel tot een levendige stad.

De cisterne is 140 meter lang en 70 meter breed. Eenmaal binnen zien we mooie, verlichte zuilen, 336 in totaal, die in het water staan. Dat water werd via een aquaduct aangevoerd uit een woud 19 km buiten de stad.

We zien bovenaan de zuilen Dorische en Korintische kapitelen of kopstukken. Een kapiteel verdeelt de last van het bouwwerk naar de zuil. We zien zuilen die aan de bovenkant plat zijn en zonder enige versiering; dit is de Dorische bouwstijl. De zuilen die aan de boven­kant versierd zijn met de zogeheten acanthus­bladen (berenklauw) behoren tot de Korinthische bouwstijl.

Twee van die zuilen staan op een sokkel met het hoofd van Medusa. Via een aangegeven route vinden we de twee marmeren Medusahoofden; het ene hoofd liggend, het andere ondersteboven. Verder zien we in het water grote vissen zwemmen. Op de achtergrond horen we klassieke muziek.

Tegenover de Blauwe Moskee staat de Hagia Sophia. Er staat een rij van enkele tientallen meters voor de kassa. Doordat we een rondleiding krijgen van een gids, kunnen we direct doorlopen naar de kassa. Izzet is een professionele gids en werkt voor het Ministerie van Cultuur en Toerisme. Samen met twee andere Nederlandse toeristen krijgen we een zeer leerzame rondleiding door de Hagia Sophia.

De Romeinse keizer Contantijn de Grote, waarnaar Constantinopel is vernoemd, gaf nadat hij het christendom als religie had erkend in de vierde eeuw de opdracht om vlakbij zijn paleis de Kerk van de Heilige Wijsheid (Hagia Sophia) te bouwen. Vanuit datzelfde paleis had hij ook al uitzicht op het Hippodroom. De kerk werd al snel door brand verwoest.

Voor de ingang vertelt Izzet dat de huidige Hagia Sophia in de zesde eeuw werd gebouwd op de plaats van twee vroegere kerken, waarvan we de restanten zien. De twaalf schapen op de Byzantijnse Fries stellen de twaalf apostelen voor. Aan de deur zien we de vier punten waar vroeger het kruis van de Byzantijnse kerk heeft gehangen.

In het middenschip zien we een grote koepel, grote kroonluchters en mozaïeken met heiligen. De koepel met een diameter van 33 meter is overweldigend! Izzet vertelt dat de koepel symbool stond voor de keizerlijke macht. Hij wordt gedragen door de engelen. Dit zien we terug in het mozaïek van de engel Gabriël.

Helaas is de heilige engel Michael door een aardbeving van het plafond gevallen en kunnen we alleen nog fragmenten van het mozaïek zien.

Na de verovering in 1453 van Constantinopel door het islamitische Ottomaanse Rijk onder Sultan Mehmet II veranderde de naam in Istanbul. De kerk Hagia Sophia werd omgevormd tot de moskee Aya Sophia. De koepel, ooit bedekt met goudmozaïek, werd versierd met inscripties uit de Koran. Minaretten werden toegevoegd en het kruis werd vervangen door een halve maan.

Mustafa Kemal Atatürk, de stichter van de seculiere Turkse republiek, maakte in de jaren ’30 van de vorige eeuw van de Aya Sofia een museum. Hij gaf de opdracht om de Byzantijnse mozaïeken en muurschilderingen die door de islamieten waren bedekt met een witte kalklaag weer zichtbaar te maken, zodat we nu zowel het byzantijnse als het Ottomaanse verleden kunnen bewonderen.

We zien zowel de gouden gebedsnis (mihrab) die richting Mekka is geplaatst als het Jezusbeeld in de koepel dat richting Jeruzalem kijkt.

Het herstel moet een lastige klus geweest zijn. Hier en daar zijn nog sporen van de kalklaag te zien, maar het verwijderen ervan is bij een aantal mozaïeken goed gelukt. Zo zien we het mozaïek van de Heilige Maagd met Kind en de Romeinse keizers Constantijn de Grote en Justinanius. In 1985 is het museum door de UNESCO tot werelderfgoed verklaard.

Na de interessante rondleiding bedanken we Izzet en lopen we via het Sultanahmetplein en langs verschillende eetzaakjes, fastfood restaurants en kraampjes waar we gepofte kastanjes, geroosterde maïskolven en sesambroodjes (simit) kunnen kopen terug naar ons hotel.

Istanbul heeft twee Europese delen die door de Gouden Hoorn van elkaar gescheiden worden: Eminönü en Beyoğlu. De Galatabrug is de verbinding tussen deze wijken. Wij verblijven in Eminönü, dat is onderverdeeld in districten als de Bazaarwijk en Sultanahmet met de vele beziens­waar­dig­heden.

Aan de andere kant van de Gouden Hoorn ligt de modernere wijk Beyoğlu, met als centraal punt het Taksimplein. We nemen de blauwe tramlijn die langs het Topkapipaleis en de haven Eminönü gaat en dan over de Galatabrug naar Beyoğlu.

Vanaf tramhalte Kabataş lopen we naar beneden voor de funicular, een ondergronds kabelspoor, die ons naar de halte Taksim brengt. Het gaat langzaam steil omhoog. Helaas zien we niets in het donker.

Eenmaal bovengronds zien we direct het onafhankelijkheidsmonument op het Taksimplein. Het toont Atatürk en andere stichters van de moderne Turkse republiek. Atatürk was een vernieuwer en verving de islamitische wet door een moderne grondwet die o.a. vrouwen stemrecht gaf.

Vanaf het Taksimplein maken we een ritje met een nostalgische trammetje, dat ons doet denken aan tram 28 naar het Alfama in Lissabon. Het trammetje rijdt gestaag heuvel op en af door de moderne autovrije winkelstraat Istiklâl Caddesi richting de eindhalte Tünel. We zien moderne modezaken en diverse eettentjes. Het is een soort Kalverstraat, maar dan in Istanbul.

We stappen uit om iets te drinken. In de zijstraatjes van de winkelstraat zijn eetzaakjes en barretjes. De terrasjes bevinden zich aan de achterzijde.

Daarna bezoeken we de grootste katholieke kerk in Istanbul, de San Antonio-kerk, in de Istiklâl Caddesi. Het is een mooie gotische kathedraal, compleet met spitsbogen, roosvensters en glas-in-loodramen.

Vervolgens lopen we heuvel af richting de Galatatoren. Istanbul is ook de stad van de katten. Om de paar meter ligt er wel een kat languit zijn middagdutje te doen. We lopen langs diverse muziekwinkels en fruitkarretjes. We moeten goed op de grond kijken, want de trottoirs en wegen zijn niet goed geasfalteerd, er liggen losse stenen, er zitten gaten in de weg en dan zijn er ook nog diverse drempels.

Rechts zien we de 66 meter hoge Galata­toren steeds dichterbij komen. Deze stamt uit de 6e eeuw en heeft dienst gedaan als uitkijktoren op de scheepvaart, verdedigingstoren, gevangenis en marinedepot. Met ons entreekaartje kunnen we met de lift naar de 7e verdieping en moeten vanaf daar nog vele trappen om het panoramabalkon op de 9e verdieping te bereiken.

Het uitzicht op de skyline van Istanbul is adembenemend. We zien de Bosporusbrug, de Gouden Hoorn, de Galatabrug, de cruisehaven, het Topkapipaleis, de Blauwe Moskee, de Hagia Sophia et cetera. De huizen staan schots en scheef door elkaar. Elke lege plek wordt zo te zien opgevuld. Op deze 9e verdieping eten we in het restaurant, waar ‘s avonds buikdanseressen optreden.

Om de maaltijd te verteren, lopen we verder heuvelafwaarts richting de Galatabrug. De verkeersherrie en de visgeur komen ons al tegemoet. Er staan tientallen vissers te hengelen om visjes te vangen die direct worden verkocht aan de omringende vismarkt en visrestaurants.

Om de overkant van de weg te bereiken, moeten we door een voetgangerstunnel met diverse winkels. Het is druk, er wordt geschreeuwd en handelaren proberen hun handel te slijten aan de voorbijgangers. Eenmaal boven zijn we weer terug in Eminönü.

Bijkomend op een bankje tegenover de Nieuwe Moskee of Yeni-moskee, die aan het eind van de Galatabrug ligt, valt er alweer genoeg te zien. Grote groepen families maken zich klaar voor het gebed. We zien mannen hun voeten wassen en toeristen de moskee verlaten. De Nieuwe Moskee stamt uit de 17e eeuw en omvatte ooit ook een ziekenhuis, een school en openbare baden.

Tegenover de Nieuwe Moskee ligt de Kruidenbazaar of Egyptische Bazaar die ook in de 17e eeuw is gebouwd. Het is een van de oudste overdekte markten in Istanbul. De Kruidenbazaar specialiseerde zich in kruiden uit het oosten en profiteerde van de strategische ligging van Istanbul tussen Azië en Europa.

Naast de diverse soorten kruiden zien we ook Turkse lekkernijen, gedroogde vruchten, thee, etenswaren et cetera. De souvenirs zijn hier spotgoedkoop en we besluiten om hier onze slag te slaan.

We nemen de tram naar halte Beyazit en lopen over het Beyazitplein naar één van de achttien toegangspoorten van de Grote Bazaar (Kapali Carşi). De Grote Bazaar is in de loop der eeuwen uitgegroeid tot een van de grootste bazaars ter wereld, met 1200 winkels in een wirwar van zo’n zestig straatjes en met honderdduizenden bezoekers per dag.

De Grote Bazaar is onderverdeeld in verschillende thema’s, zoals een gedeelte waar men lederwaren verkoopt, een deel met antiek en tapijten, een textielgedeelte, een deel met goud en zilver en een gedeelte waar men souvenirs verkoopt.

Eén van de souvenirs die we overal in Istanbul zien, is de blauwogige amulet die Nazar wordt genoemd. Volgens het volksgeloof uit het Midden-Oosten moet het bescherming bieden tegen het boze oog, wat alleen zou werken als je de amulet cadeau krijgt.

Andere souvenirs die we vaak tegenkomen zijn mozaïeken lampen, schaaltjes van keramiek en kleurrijke pantoffels. We zien vele toeristen pogingen doen om af te dingen, met of zonder succes.

Vanaf het busstation Eminönü nemen we bus 47 naar Miniaturk, een op Madurodam geïnspireerd miniatuurpark. In de bus worden wij zelf door de lokale bevolking als toeristische attractie gezien.

De busrit is een avontuur op zich. Het onderhoud van de bus laat te wensen over en de chauffeur manoeuvreert van links naar rechts door de straten en snijdt taxi’s af.

Van het rempedaal heeft hij kennelijk nooit gehoord. De rit door nauwe, heuvelachtige straten duurt gelukkig maar vijftien minuten.

Miniaturk ligt in een mooie omgeving: aan de ene kant wordt het park omringd door kleurrijke huizen die schots en scheef zijn gebouwd en aan de andere kant biedt het uitzicht op de Gouden Hoorn.

Bij de kassa krijgen we een kaartje met streepjescode. Als we deze code tegen de paal bij de miniaturen houden, dan horen we in het Engels de uitleg. Er zijn ruim honderd gebouwen tot in detail nagebouwd op een schaal van 1:25, verdeeld over drie gedeeltes: Anatolië, Istanbul en delen van het voormalige Ottomaanse Rijk die buiten Turkije vallen.

‘s Avonds lopen we naar het Sultanahmet­plein. We kijken onze ogen uit van de grote groepen families die op grote kleden plaats hebben genomen rondom het fontein voor de Hagia Sophia en in het park voor de Blauwe Moskee. Zo te zien zijn we verdwaalde toeristen tussen de lokale bevolking.

We zitten midden in de ramadan en na zonsondergang mogen de gelovigen eten. We zien picknickmanden en grote tassen waaruit lekkernijen en etenswaren worden gehaald. Verderop is er een groot podium waar Turks muziek wordt gespeeld.

Het verlichte fontein, de Hagia Sophia en de Blauwe Moskee vormen een mooi decor bij zonsondergang. Tijdens onze wandeling richting het hotel zijn alle restaurants stampvol met mensen die de hele dag hun eetlust hebben moeten bedwingen.

Helaas zit de stedenreis er weer op. De volgende keer zullen we in ieder geval het Topkapipaleis bezoeken, een boottocht over de Bosporus maken en de Süleymaniye-moskee bezoeken.