De veerboot brengt ons vanuit de Noord-Duitse stad Sassnitz over de Baltische Zee naar Klaipėda in Litouwen. Van hieruit fietsen we eerst richting Riga, via de steden Telšiai, Šiauliai en Jelgava.

Onze eerste overnachting na de bootovertocht is in het dorpje Normantai, 25 km buiten Klaipėda. We kunnen onderweg meteen onze regenpakken uitproberen. In Normantai is het even zoeken naar ons couchsurf-adres. Het ligt in een luxe nieuwbouwwijk die wordt afgeschermd met een slagboom.

Het is een wijk met mooie vrijstaande huizen, verzorgde plantsoenen en nette tuinen. Als we aanbellen doet Tadas, de achtjarige zoon des huizes, de elektrische garagedeur voor ons open. We stappen een luxueus huis binnen met een modern interieur, twee grote tv’s in huiskamer en keuken. Tadas speelt met een elektrische bestuurbare helikopter. Het doet meer Amerikaans aan, dan we in Litouwen verwacht hadden.

We hebben al gezien dat we voor de meeste etappes kunnen kiezen voor de hoofdweg (waar het asfalt goed is en de auto’s meestal 70 of 90 mogen rijden) of voor rustige maar soms onverharde weggetjes binnendoor langs de dorpen.

De eerste echte fietsdag, naar Telšiai, kiezen we voor het gemak en fietsen we vooral op de hoofdweg. Het grootste deel fietsen we achter elkaar, terwijl het verkeer langs ons raast. We ervaren dit niet als onveilig en de bushokjes langs de weg dienen prima als zitplaats tijdens korte pauzes.

We komen erachter dat Litouwen niet volledig vlak is en beklimmen aardig wat heuvels. Telšiai ligt aan het grote Meer van Mastis en is gebouwd op zeven heuvels. Het is leuk om de stad binnen te fietsen: even geen zicht meer op lange wegen en weilanden maar gekleurde huizen, verzorgde tuinen en leven op straat.

Het is weer even zoeken naar het overnachtingsadres. Een vrouwtje dat in een tuin vruchten plukt spreekt geen Engels maar helpt ons verder door het aan anderen te vragen. En we mogen wat van de besjes uit de tuin proeven.

Het adres is in een ap­par­te­men­ten­com­plex, wat beter aansluit bij onze verwachtingen van Litouwen dan de luxe van gisteren. Het is een klein appartement voor een heel gezin, maar met een gezellige woonkeuken met houten meubilair.

Kornelija, onze 23-jarige host, is alleen thuis. Haar ouders verblijven voor langere tijd in IJsland. De gastvrijheid is optimaal. Bij gebrek aan tuin of schuur mogen onze fietsen voor de veiligheid op de slaapkamer geparkeerd. We koken samen en ‘s avonds heeft Kornelija twee vriendinnen uitgenodigd om samen mee op pad te gaan.

De jeugd in Telšiai vermaakt zich ‘s avonds bij gebrek aan leuke kroegen in het stadspark. De stadsparken in Litouwen zijn mooi en groot, zoals we ook in andere landen in Oost-Europa hebben gezien. Maar verder valt er in het centrum doorgaans weinig te beleven: vaak strakke gebouwen, lege pleinen, weinig mensen op straat en weinig restaurantjes en kroegen. Winkels zijn voornamelijk in de grote shoppingmalls te vinden.

Na een rondje door de stad en langs het meer, willen ze ons graag ook nog een meer laten zien dat een paar kilometer buiten het centrum tussen de bossen ligt. Een broer wordt opgetrommeld om ons er per auto naartoe te brengen. Het is inderdaad een schitterend meer, vooral in het late zonlicht.

Van Telšiai naar Šiauliai fietsen we wel binnendoor, over deels onverharde wegen. Op zich is het best te doen, maar door de wasbord-structuur word je flink door elkaar geschud. En het fietsen geeft zoveel kabaal, dat je niet gezellig kletsend naast elkaar kunt rijden. Het is de kunst om de vaart er zoveel mogelijk in te houden, zodat je er zo min mogelijk last van hebt.

Het voordeel is wel dat er op deze weggetjes veel minder verkeer langs je heen raast en dat de uitzichten afwisselender zijn.

In Šiauliai worden we wederom goed ontvangen via couchsurfing. Onze host woont in een leuk huis, met woonkamer op eerste verdieping, samen met haar echtgenoot en kinderen van 1,5 en 11 jaar. Met z’n allen hebben we een heel gezellige middag en avond.

De host heeft zich goed voorbereid en laat ons als een echte gids alle toeristische attracties van Šiauliai zien: van een kunstwerk van een vos tot de ‘golden boy’, een kunstwerk dat in 1986 is geplaatst ter herdenking aan de veldslag van 750 jaar geleden waarna Šiauliai is ontstaan.

De meest interessante attractie van Šiauliai is de Kruisberg, een heuvel die vol staat met een enorme verzameling kruisen. Vanuit de hele wereld komen mensen hier hun eigen kruisje plaatsen.

Grote kruisen, kleine kruisen en bij gebrek aan een kruis wordt soms een kruis gevormd van takjes of andere voorwerpen.

Op de kruisen staan teksten in allerlei talen. Als wij er zijn wordt er een kruis bijgeplaatst ter ere van een eerste communie.

We gaan uit eten en onze host vertelt e.e.a. over de lokale gerechten. Populair zijn deegballen gevuld met vlees. De lokale gerechten zijn vaak eenvoudig en redelijk vet. Veel gebruikte groenten zijn rode kool, witte kool en rode bieten. Ook worden er lekkere soepen gemaakt, zoals yoghurtsoep en warme en koude borsjt (rodebietensoep).

Een lekkere snack voor bij een biertje op het terras is kepta duona: geroosterd brood met olie en knoflook, bedolven onder gesmolten kaas en saus.

Toevallig is er dit weekend een muziekfestival in Šiauliai. Voor een klein podium vermaakt een divers publiek zich op deze zaterdagavond. Voor de nacht wordt de tweezitsbank omgetoverd tot ons bed.

‘s Ochtends weten we nog niet waar we zullen overnachten. De eerstvolgende grote stad is Jelgava in Letland, ruim 100km verderop. Eigenlijk is dat net iets te ver, dus mogelijk wordt het wildkamperen. Dit  is overigens overal in Litouwen en Letland toegestaan.

We fietsten in het begin veel binnendoor over hobbelige, onverharde wegen. Later nemen we de hoofdweg naar de (onbewaakte) grens met Letland. De wegen in Letland zijn slechter dan in Litouwen, maar het landschap is wel vlakker. Met de wind in de rug gaat het fietsen erg lekker, waardoor Jelgava haalbaar wordt.

In Jelgava zoeken we een hotel. We zien weinig van deze stad. Eigenlijk lopen we voornamelijk om een restaurant en een supermarkt te vinden een rondje. Onderweg zien we de orthodoxe kathedraal van St. Simeon en St. Anna uit 1780.

Vanaf Jelgava is het nog maar een halve dag (45 km) fietsen naar Riga, de hoofdstad van Letland. In tegenstelling tot de steden die we tot nu toe hebben gezien, is Riga een leuke, kleurrijke stad.

Riga heeft twee centra, het oude en het nieuwe. Het oude stadscentrum is alleen toegankelijk voor voetgangers. Er zijn veel hostels, cafés en restaurantjes te vinden. Hier zie je dan ook voornamelijk toeristen. Het nieuwe centrum is moderner, strakker en zakelijker. Hier zijn vooral de lokale mensen te vinden.

Een stadswandeling door de pittoreske straatjes van de oude stad is de moeite waard. We passeren huizen met mooie gevels, leuke pleintjes, diverse kerken en ambassadegebouwen in art-nouveaux-stijl.

We overnachten in Riga twee keer in een hostel en tussendoor couchsurfen we een nacht bij een jong stel. Ze werken als advocaat en tandarts en wonen in een stijlvol appartement met moderne inrichting midden in het oude centrum. Ze geven ons een tip voor de volgende dag: een dagje strand, want het wordt stralend weer.

Vanuit Riga ben je met de trein in een half uurtje in de badplaats Jūrmala aan de Golf van Riga. Wij zijn niet echt strandmensen maar voor een dagje is het hier prima vertoeven, met een duik in de redelijk rustige zee. Het strand en de boulevard met de vele restaurantjes trekken veel toeristen.

Vanuit Riga zetten we koers richting zuiden. In vier etappes fietsen we via Bauska, Panevėžys en Ukmergė naar Vilnius. In Bauska kamperen we op een kleine camping zonder een receptie of iets dergelijks.

Het is een veldje met een douchegebouw met keukenfaciliteiten en een overdekte picknicktafel, dat tijdens een hevige regenbui dienst doet als schuilplek.

In Litouwen en Letland zijn veel historische kastelen te vinden. In Bauska bezoeken we daar een van. Aan de bouw van de burcht werd meteen na de stichting van Bauska in 1443 begonnen. Later werd de burcht uitgebreid met een renaissanceslot maar tijdens de Grote Noordse Oorlog werd het in 1706 verwoest.

Lang bleef het kasteel een ruïne maar sinds de jaren 70 wordt continu gewerkt aan de restauratie van de burcht. Het renaissanceslot staat tegenwoordig weer overeind.

Terwijl we binnendoor over onverharde wegen richting Panevėžys fietsen, naderen we de grensovergang met Litouwen. Volgens de kaart is er een weg. In de praktijk staat er een verbodsbord. Wat we met de auto niet zouden doen, doen we met de fiets wel; gewoon doorrijden. Tot we bij het bordje ‘einde Letland’ komen. Een begroeide heuvel verspert de weg. We tillen de fietsen over de heuvel en daarachter gaat de verlaten weg gewoon verder. We komen alleen af en toe een boer tegen.

De volgende stad is nog ver weg en we hebben niet zoveel water meer op voorraad, dus vragen we in een dorpje om water. Iemand die zijn gazon maait spreekt geen Engels, maar lijkt onze vraag toch te begrijpen en wenkt me mee naar zijn achtertuin. Daar wordt water uit de waterput gehaald: heerlijk koel grondwater.

Net voor Panevėžys worden we overvallen door een regenbui en schuilen onder een boom langs de weg. Een oud vrouwtje met te volle fietstassen met fruit en groenten doet hetzelfde. Ook zij spreekt geen Engels, dus communiceren we met handen en voeten. We krijgen van alles te proeven uit haar fietstassen: een appel, een peer, een sperzieboon…

De meerderheid van de mensen die we ontmoeten spreekt overigens wel goed Engels, vooral jongere mensen en inwoners van de steden.

De regen houdt maar niet op, dus besluiten we er toch maar doorheen te fietsen. Een door de regen glad geworden spoorwegovergang zorgt voor een valpartij. Gelukkig zonder lichamelijke schade of schade aan de fiets, dus kunnen we opstaan en doorfietsen. Door en door nat komen we aan in Panevėžys, een grijze en saaie stad. Maar dat kan ook door het weer komen.

We hebben weer een adres om te couchsurfen, bij een Hongaar die net als zijn kamergenoot uit Peru vrijwilligerswerk doet in het aangrenzende tehuis voor gehandicapte kinderen en volwassenen.

We gaan samen uit eten en hij vertelt wat over zijn vrijwilligerswerk. Het tehuis is goed georganiseerd en de zorg voor de bewoners is erg goed. Hij vertelt ook over zijn ervaringen in Panevėžys. Ook in deze stad is er weinig te doen voor jongeren. Het percentage criminaliteit schijnt hoog te zijn. Maar het stadspark is wederom groot en mooi.

Het weer ziet er nog niet geweldig uit, dus we houden onze regenpakken in de aanslag. Uiteindelijk blijft het op wat motregen na droog, maar door de forse tegenwind en de open velden wordt het een zware en saaie tocht. Als we na 68 km in Ukmergė aankomen, zijn we helemaal op.

We zijn blij met een hotelkamer. Veel keus hebben we niet, want er is maar een hotel en nog iets verderop een camping. Zoekend naar een restaurantje lopen we door het nette maar verlaten centrum van Ukmergė. Het enige geopende restaurant blijkt dat van ons hotel te zijn, dus gaan we daar toch maar eten. We zijn de enige gasten.

De volgende dag hebben we nog een lange weg te gaan naar Vilnius, met weer veel tegenwind. Maar dit keer met zon, een afwisselend landschap en goede moed, waardoor het een stuk beter gaat.

Met dit warme weer zijn de onverharde wegen wel erg stoffig. ‘s Morgens smeer je je in met zonnebrand­crème en vervolgens ga je zweten van het fietsen. Als er dan een auto passeert over de zandweg plakt het stof lekker op je huid…

Een weg met heuvels, met mooie uitzichten vanaf de toppen, brengt ons tot in Vilnius. De hoofdstad van Litouwen oogt bij binnenkomst direct als een mooie stad met veel kerken, mooie pastelkleurige gebouwen, leuke smalle straatjes en volle terrasjes.

Het is even zoeken om een hostel voor de eerste nacht te vinden, want er zijn minder hostels dan in Riga. Vilnius lijkt sowieso minder toeristisch dan Riga. Een verschil is ook dat Vilnius één stadscentrum heeft, waardoor er een goede mix is van toeristen en inwoners.

De volgende nachten gaan we weer couchsurfen. We verblijven bij een jong werkend stel dat in een drukke hoofstraat in het centrum woont. Overdag gaan zij werken en ‘s avonds gaan we samen eten of op een terrasje borrelen. Het is leuk om reiservaringen uit te wisselen met mensen uit een ander land.

Op het centrale plein in de oude stad van Vilnius staat een imposante kathedraal met een losstaande klokkentoren. In totaal telt Vilnius zo’n 200 kerken. Hiervan zijn de meesten katholiek maar er zijn ook veel Russisch-orthodoxe kerken. We vermaken ons prima op de terrasjes van de vele restaurantjes en cafeetjes van Vilnius.

Er blijkt dagelijks een gratis stadstoer te zijn. Verzamelen om 12 uur bij het stadhuis. De gidsen zijn te herkennen aan een geel koffertje. Bij ons zijn het twee studentes, die veel wetenswaardigheden over Litouwen en over de geschiedenis van de vele kerken in Vilnius vertellen.

Toen de Baltische Staten tot de Sovjet-Unie behoorden was het niet toegestaan om een religie uit te oefenen, al werd dit in het geheim wel gedaan. Veel kerken werden afgebroken of kregen een andere functie. Alle pogingen om het katholicisme te onderdrukken hadden een averechts effect; nationalistische gevoelens en het katholieke geloof gingen hand in hand.

Na de onafhankelijkheid in 1991 kreeg het katholieke geloof daardoor een extra impuls. Momenteel is zo’n 75% van de Litouwers katholiek, al dan niet actief. Zo’n 5% van de bevolking is Russisch-orthodox.

De gidsen nemen ons mee naar plekjes waar we anders niet gekomen waren, zoals het smalste straatje van Litouwen en een uitkijktoren die verscholen tussen de bomen van het park staat.

We lopen ook door de mooie smalle straatjes van de artistieke wijk Užupis, die zich onafhankelijk heeft verklaard en een eigen constitutie heeft met regels als ‘iedereen heeft het recht om te sterven, maar het is geen plicht’ en ‘iedereen heeft het recht om zijn verjaardag al dan niet te vieren’. Onafhankelijkheidsdag is (hoe kan het ook anders) 1 april.

Ook de moeite waard zijn een wandeling door het grote stadspark met een kabbelend beekje, het uitzicht vanaf het Gediminaskasteel en een bezoek aan het oude universiteitsgebouw. Erg indrukwekkend is het Genocidemuseum in het voormalige KGB-gebouw, waar te zien is hoe mensen in de Sovjettijd werden opgesloten en gemarteld als ze tegen het regime waren.

Zo’n 40 km ten westen van Vilnius ligt het plaatsje Trakai, dat bekend is om het grote kasteel. We fietsen er in een ochtend heen. We zetten onze tent op op de grote camping van Trakai en bekijken ‘s middags het kasteel. Na de Pools-Russische Oorlog (1654-1667) was van het kasteel slechts een ruïne over. Het huidige kasteel is een reconstructie uit de vorige eeuw. Vooral het uitzicht over het water op het kasteel is mooi, in de zon aan de waterkant met een biertje.

De volgende dag fietsen we terug naar Vilnius. Terwijl we het laatste deel van de fietsvakantie, van Vilnius naar Klaipėda, aan het plannen zijn komen we erachter dat komend weekend in Klaipėda het jaarlijkse Klaipėda Sea Festival is, dat  zo’n half miljoen bezoekers trekt. Dat willen we meemaken, daarom stappen we met de fietsen op de trein. Acht uur later zijn we in Klaipėda.

Klaipėda, de derde stad van Litouwen, is een leuke stad. Tijdens het Klaipėda Sea Festival is het erg druk, maar gelukkig blijkt er nog genoeg ruimte op de camping in Giruliai, zo’n 10 km van de stad. Het is een vrij grote camping met goede faciliteiten midden in het bos.

Doordat er rond Klaipėda goede fietspaden zijn, fietsen we vanaf de camping binnen een half uur door het bos naar het centrum van Klaipėda.

Tijdens het festival staan er door de hele stad vele podia. Er zijn optredens met internationale muziek, maar vooral ook veel lokale, folkloristische muziek. Het leukste is om vanaf een terrasje mensen te kijken, al kost het moeite om een vrij plekje te bemachtigen.

Vanuit Klaipėda bezoeken we Palanga, de badplaats van de stad, met een grote boulevard vol eettentjes, straatartiesten en verkopers. Het uitgestrekte strand trekt veel toeristen.

Ook fietsen we vanuit Klaipėda naar het schiereiland Neringa, waarvan het noordelijke deel tot Litouwen behoort en het zuidelijke tot de Russische enclave Kaliningrad. Per auto is Neringa alleen te bereiken via Kaliningrad maar vanaf Klaipėda vaart een veerboot voor voetgangers en fietsers.

Op het schiereiland loopt een heel mooi fietspad van ca. 50km door bossen en duinen naar het plaatsje Nida, waar we kamperen. Vanuit de haven van Nida gaan we met een boottochtje (fietsen op het dak) terug naar het vasteland om via Šilutė terug naar Klaipėda te fietsen.

De boottocht is eigenlijk voor mensen die de omgeving vanaf het water willen zien, onderweg hier en daar iets bezichtigen en ‘s avonds in Nida weer uitstappen. Wij hebben van tevoren afgesproken dat fietsen en bagage mee mochten en dat we halverwege uitstappen. Via Silute fietsen we terug naar Klaipėda.

De laatste dagen is de rust teruggekeerd in Klaipėda. Het was een zeer geslaagde fietsvakantie, voor ons de eerste echte fietservaring in een onbekend land. Het is het zeker waard om Litouwen en Letland per fiets te verkennen. Het viel mee om de weg te vinden en de onverharde wegen waren goed te doen.

Aangezien we al eerder in Oost-Europa op vakantie zijn geweest, hadden we verwacht wat meer onderontwikkeling tegen te komen. Maar dit viel erg mee. Litouwen en Letland bleken moderner te zijn dan wij verwacht hadden. Wanneer je deze landen op een andere manier dan per fiets gaat verkennen, is het aan te raden om de kleinere steden te laten voor wat ze zijn en vooral naar de hoofdsteden te gaan. Die zijn absoluut het bezoeken waard.