Fraaie pleinen, paleizen, een groot stadspark en gerenommeerde musea, Madrid heeft het allemaal. Maar de hoofdstad van Spanje is vooral ook een stad die leeft en moet worden geproefd. Van churros met chocolade tot een puntzak met ham of gefrituurde inktvis van de Mercado de San Miguel. En van de talloze broodjes uit een Museo del Jamon of een montaditos tot likeur van de aardbeienboom en geroosterd speenvarken in Casa Botín, het oudste restaurant ter wereld.
De reis met de metro vanaf Barajas Airport naar Vodafone Sol in het centrum van Madrid duurt inclusief overstappen iets minder dan een uur. We nemen de uitgang van Calle Mayor, de straat waarin ons hotel is gevestigd.
Op Puerta del Sol, het plein boven metrohalte Sol, schijnt de zon fel. Het is begin augustus en in Madrid, dat een landklimaat heeft, zijn de zomers heet! Dat zullen we de komende dagen zeker merken. De naam Puerta del Sol is ontleend aan de oude stadspoort, de Poort van de Zon, die hier ooit stond.
Op dit levendige centrale plein van Madrid zien we stripfiguren rondlopen die voor geld met je op de foto willen. Daar hebben we nu geen tijd voor. Eerst naar het hotel, inchecken en bagage droppen.
Calle Mayor is een straat met winkels als Desigual, KFC, McDonald’s, Museo del Jamon, Alé Hop, supermarkt Carrefour en souvenirwinkeltjes. Schuin tegenover de Mercado de San Miguel ligt ons hotel.
Het is nog vroeg in de middag en we hebben nog alle tijd om het centrum van Madrid alvast te verkennen. Ook op zondag zijn bijna alle winkels open. We lopen eerst naar de overdekte markt San Miguel. Kijken of er iets lekkers te scoren valt. Madrilenen zijn echte zoetekauwen en de verleiding is groot om veel zoete lekkernijen te kopen, maar dat doen we maar niet.
In de overdekte markthal is het een drukte van jewelste. Niet alleen met toeristen, ook veel Madrilenen smullen aan de barretjes of aan de lange tafels van tapas en andere vers klaargemaakte etenswaren. Er is van alles te koop: fruit, vis, vlees, groenten, taartjes, tapas en natuurlijk de bekende Spaanse ham Jamon Ibérico. In Nederland koop je een puntzak met friet, in de Mercado de San Miguel een puntzak met ham of gefrituurde inktvis.
Vanaf de markt steken we schuin over naar Plaza Mayor. Ook hier zien we diverse straatmuzikanten, straatartiesten, bewegende beelden en andere figuren die voor geld met je op de foto willen. Plaza Mayor vormt samen met Puerta del Sol het hart van het oude centrum van Marid. Dit plein heeft veel rode gebouwen en onder de arcaden zien we veel (souvenir)winkels, terrasjes en cafés.
Midden op Plaza Mayor staat het standbeeld van Felipe III ofwel Filips III, die van 1598 tot 1621 koning van Spanje was. Hij gaf de opdracht tot de aanleg van dit plein. Zo te zien is het standbeeld een ontmoetingsplek.
Via een van de vele arcaden komen we uit in een andere autovrije winkelstraat. We worden aangesproken door medewerkers van restaurants die met een groot bord ‘All you can eat for 10 euro’ en ‘Tapas’ om de nek lopen om klanten te lokken.
Via de achterzijde van een Museo del Jamon, komen we weer op de Calle Mayor. We zien in Madrid diverse van deze Museo del Jamon. Dat is geen hammuseum, maar een cafetaria/restaurant waar je voor 1 euro verse belegde broodjes kunt kopen. We kopen een Bocadillo con Queso (broodje kaas) en een Bocadillo con Jamon (broodje ham).
Op Puerta del Sol, het plein waar we vanmiddag met de metro aankwamen, is het inmiddels drukker geworden. Rond de twee fonteinen en het standbeeld van Carlos III zitten veel mensen. Het lijkt hier wel gezien en gezien worden. Tal van rondlopende Mickey’s en Minnie’s doen verwoede pogingen om aandacht te trekken van de toeristen.
We zien ook het Casa de Correos, het oude postkantoor met de klok die bekend is van het aftellen op oudejaarsavond. Middernacht eten duizenden mensen hier bij iedere klokslag een druif. Die staan symbool voor 12 maanden geluk in het nieuwe jaar.
Voor Casa de Correos zien we ook het nulpunt van Spanje. Dit is niet het middelpunt van Spanje, maar vanaf hier worden o.a. de afstanden tot Madrid gemeten voor alle snelwegen.
Vanaf Puerta del Sol kunnen we naar verschillende autovrije winkelstraten lopen. Met onze rug naar Casa de Correos zien we aan de linkerkant de Calle del Arenal, daarnaast de Calle Preciados waar het warenhuis El Corte Ingles gevestigd is, daar weer naast de Calle del Carmen en helemaal rechts de Calle de la Montera.
Boven deze winkelstraten hangen een soort vliegennetten die het winkelende publiek beschermen tegen de felle zonnestralen. Wat ook opvalt is dat bijna alle straatnaamborden mooie, versierde tegels zijn. Op de Calle del Arenal genieten we op een terrasje van een kopje muntthee.
Daarna slenteren we verder totdat we een boekenstalletje tegenkomen. In dit straatje is tevens Chocolateria San Ginés gevestigd. In bijna alle reisgidsen wordt deze zaak aangeprezen als de plek waar je churros met chocolade kunt eten.
We moeten eerst bij de kassa onze bestelling ‘Churros con chocolate’ doorgeven en direct afrekenen. We krijgen twee bonnetjes mee; één voor de ober en één als betalingsbewijs. We nemen binnen plaats op de authentieke banken. De wanden en spiegels zijn beplakt met zwart-wit foto’s van bekende mensen. We zien o.a. een lachende Tina Turner in haar jongere jaren.
Binnen een paar minuten krijgen we een groot bord met zes lange, dikke churros en een kop dikke chocolade voorgeschoteld. We delen het bord, omdat zes gefrituurde deegstengels voor één persoon veel te machtig is.
Helaas valt de smaak van de churros iets tegen maar het geeft ons wel een energieboost. Na het verorberen van de churros lopen we het smalle steegje uit en komen we via Calle de los Coloreros uit op Calle Mayor. Op een van de terrasjes voor Mercado de San Miguel drinken we, tussen de kakelende Madrilenen, nog een drankje voordat we weer naar het hotel gaan.
In Madrid worden door verschillende organisaties gratis wandelingen o.l.v. een gids aangeboden. We kiezen een wandeling die begint bij het standbeeld van Carlos III op Puerta del Sol.
Daar verzamelt zich een internationaal gezelschap uit Maleisië, Saoedi-Arabië, Portugal, Turkije, Spanje en de VS. De gids zelf komt uit Tsjechië en is getrouwd met een Spanjaard.
De komende 2,5 uur krijgen we veel informatie over de historie van Madrid en de bezienswaardigheden. We beginnen bij het beeld El Oso y el Madroño (de beer en de aardbeienboom) op de Puerta del Sol.
De streek rond Madrid was ooit een verzamelplaats voor beren. Die leefden in een bos vol bomen met rode vruchten (madroños) die op aardbeien lijken.
De beer die vruchten van een aardbeienboom eet is een symbool dat we overal in Madrid terug zien: van het stadswapen tot de prullenbakken, putdeksels, vlaggen en taxi’s. Op het stadswapen van Madrid staan rond de beer en de boom zeven sterren op een blauwe achtergrond. De sterren symboliseren de Grote Beer.
Onderweg van Puerta del Sol naar Plaza Mayor komen we een paar montaditos tegen. Dit zijn eetgelegenheden waar je goedkoop kleine broodjes kunt eten. Het is maandag en vandaag kost een broodje 50 eurocent. We kunnen kiezen uit honderden verschillende belegde broodjes. ‘Laat je niet afschrikken door de troep die op de grond ligt’, vertelt de gids. ‘Veel troep betekent namelijk dat er veel wordt gegeten en dat de broodjes vers zijn.’
We lopen ook nog langs een oude klokkenmaker en het oudste hotel van Madrid, Posada del Peine (Herberg van de Kam) uit 1610. De gids vertelt dat het vroeger een luxe was dat er op elke kamer een kam lag.
Aangekomen op Plaza Mayor vertelt de gids dat dit plein vroeger een arena voor stierengevechten was. Ook vonden er executies plaats en was het een openluchttheater. Vanaf de omringende balkons kon men het schouwspel bekijken.
De gids laat op een tablet zien op welke manier de executies tot dictator Franco in 1975 overleed plaatsvonden. Het zijn gruwelijke taferelen.
Op Casa de la Panadería (Huis van de Bakkers) uit 1619 zien we fresco’s. De gids vertelt dat er in 1988 een wedstrijd werd uitgeschreven voor nieuwe schilderingen op de vervallen gevels.
Winnaar Carlos Franco schilderde mythologische figuren op de muren van de oude bakkerij.
Via een arcadeboog lopen we een straatje met terrasjes in. ‘Kijk’, zegt de gids, ‘in deze taverne, El Madroño, kun je een likeur drinken die van de aardbeienboom is gemaakt.’
In de Calle de Toledo zien we heel veel schoenenzaken.
Vervolgens lopen we naar Calle Chuchilleros. Daar staat het oudste restaurant van Spanje, Casa Botín uit 1725. Het certificaat van het Guiness Book of Records in de etalage toont aan dat het ook het oudste restaurant ter wereld is.
Het interieur van Casa Botín is authentiek. Schrijver Ernest Hemmingway was stamgast en we kunnen ‘zijn tafeltje’ bewonderen, waar hij zijn lievelingsgerecht gebraden speenvarken at. Ook de koninklijke familie van Spanje heeft hier vaak gegeten. De oven in de keuken is de originele uit de 18e eeuw. De gids vertelt dat het restaurant beroemd is om zijn Castilliaanse gerechten. We zien in de keuken al veel geroosterde speenvarkens klaarliggen voor de gasten.
Calle Chuchilleros telt nog meer traditionele restaurants. Een ervan adverteert met de tekst: ‘Hemingway never ate here.’
Via de Calle Mayor, het Koninklijk Paleis en het operagebouw lopen we naar Plaza de Isabel II, waar de stadswandeling eindigt. We bedanken de gids voor de wandeling en geven haar een gift voor haar enthousiasme.
Daarna ploffen we neer op een terras waar we direct worden verwelkomd door een Madrileen die een liedje wil zingen. Hij wordt snel afgevoerd door de medewerkers van de eetgelegenheid.
We zien wel vaker dat er mensen ongevraagd een liedje willen zingen of accordeon spelen voor terrassen en na afloop om geld vragen. Ook bedelaars komen telkens tevoorschijn.
Vanaf het terras zien we ook een kat-en-muis spel tussen straatventers en de politie. Zodra een politiewagen nadert pakken ze de vier punten van de grote lakens bijeen en bundelen hun waar tot een plunjezak en weg zijn ze. Zodra de politiewagen weg is, komen de straatventers weer tevoorschijn.
We pakken de metro vanaf Sol naar de halte Banco de España. Boven het metrostation zien we als eerste de Fuente de Cibeles en het paleis. Plaza de Cibeles is een druk plein met veel verkeer waar o.a. de Calle de Alcala (de langste straat van Madrid) en de Paseo del Prado samenkomen.
De fontein in het midden is genoemd naar de Cybele, de Romeinse godin van de vruchtbaarheid. Zij zit in een wagen die wordt getrokken door twee leeuwen. Naast de beer en de aardbeienboom vormt deze fontein ook een symbool van Madrid.
Als voetbalclub Real Madrid gewonnen heeft, is het de gewoonte dat fans van de club naar de fontein komen en hier een feestje vieren.
We lopen richting de Paseo del Prado om de fontein goed te bekijken en lopen vervolgens door richting het Pradomuseum.
Het Prado is in de zomermaanden dagelijks van 18.00 – 20.00 uur gratis toegankelijk. Vanaf de Paseo del Prado zien we in de verte al een rij waar geen einde aan komt.
Er staan zonder overdrijven wel honderden mensen gelaten te wachten. We vragen ons af hoe lang het zal duren voordat we werkelijk in het Pradomuseum zijn. Stipt om 18.00 uur komt er enige beweging in de rij en verrassend genoeg staan we een kwartier later al in het museum. Helaas is fotograferen hier verboden.
Het nationale museum Prado bezit duizenden schilderijen, vooral van Spaanse schilders als Velázquez en Goya. We halen bij de informatiebalie een brochure op met de hoogtepunten en zien veel portretten van de vroegere koninklijke familie die zijn geschilderd door Goya maar ook werken van Rembrandt, Rubens en Picasso. Tegen sluitingstijd verlaten we moe, maar voldaan het museum.
Na het ontbijt maken we een city tour met de hop-on-hop-off bus. Er zijn twee routes. Route 1, de blauwe lijn, rijdt rond het historische centrum van de stad. Route 2, de groene lijn, gaat door het Madrid van de 19e- en 20e eeuw. We besluiten eerst de blauwe lijn te nemen.
Via oortjes krijgen we in het Nederlands informatie over de bezienswaardigheden die we passeren. Via Puerta del Sol rijden we o.a. naar Círculo de Bellas Artes (een cultureel centrum met een mooi dakterras), de driehoek van musea (museum Thyssen-Bornemisza, museum Reina Sofia en het Prado), Puerta de Alcala, Gran Vía en Plaza de España.
Ook rijden we langs het treinstation Atocha, waar de hogesnelheidstrein naar o.a. Barcelona, Valencia en Sevilla vertrekt en de trein naar de voormalige Spaanse hoofdstad Toledo, een van de oudste steden van het land. In het stationsgebouw kun je een binnentuin met tropische planten bezoeken.
We stappen over op de groene lijn. Die brengt ons via Puerta del Sol o.a. naar Fuente de Neptuno (fontein met een beeld van een staande Neptunus op een wagen die wordt getrokken door twee paarden), Plaza de Colon (met het Columbusmonument), de zakenwijk Nuevos Ministerios en het stadion van de voetbalclub Real Madrid (Estadio Santiago Bernabéu).
De Gran Vía begint vlakbij de Banco de España op Plaza de Cibeles en eindigt op Plaza de España. Gran Vía is een lange winkelstraat met heel veel verkeer en wordt ook wel het ‘Broadway van Madrid’ genoemd. We zien veel theaters, bioscopen, prestigieuze gebouwen, neonreclames zoals die van Schweppes, maar ook veel filialen van bekende winkelketens als C&A, Primark en The Body Shop.
Begin van de avond ploffen we neer op een terras direct langs de Gran Vía. Tegen 19.00 uur wijst de thermometer nog 43 graden Celsius aan. We winkelen nog wat en stappen daarna weer op de bus en vervolgen onze route.
We komen langs Plaza España, waar twee wolkenkrabbers staan: Edificio de España (117 meter) die lange tijd het hoogste gebouw van Spanje was en Torre de Madrid (142 meter). Midden op het plein staat het beeld van Miguel de Cervantes, schrijver van het bekende boek over Don Quichote die samen met Sancho Panza tegen de windmolens in La Mancha streed, omdat hij dacht dat het vijandige reuzen waren.
We stappen uit bij de halte Plaza Mayor/Mercado de San Miguel. Het valt ons op dat het overdag op straat voornamelijk druk is met toeristen. Pas als het ‘s avonds enigszins is afgekoeld komen de Madrilenen tevoorschijn. Madrid bruist en leeft na zonsondergang.
Na het ontbijt stappen we weer op de bus. Dit keer naar de Puerta de Alcalá. Deze triomfboog en vroegere stadspoort uit de 18e eeuw staat voor de hoofdingang van het 1.4 km2 grote Retiropark aan de oostkant van het centrum van Madrid, niet ver van het Prado.
De naam Parque del Buen Retiro verwijst naar de tijd dat het paleis van Filips IV hier stond en dit een plek was waar de koninklijke familie zich terug kon trekken. Tijdens de Spaanse Onafhankelijkheidsoorlog (1808-1814) werd het paleis grotendeels verwoest en in 1869 werd het park toegankelijk voor publiek. Nu is het een plek om te ontspannen, hardlopen en picknicken. Het wordt wel de groene long van Madrid genoemd.
We lopen vanaf de hoofdingang door een strak en mooi aangelegde laan met bomen en bloemen richting het kunstmatige meer Estanque del Retiro. Zondag is het hier heel druk met mensen die picknicken, maar nu is het rustig.
We worden soms aangesproken door vrouwen die een ‘gelukstakje’ willen aanbieden. We zijn gewaarschuwd om dit niet aan te nemen. Pak je de portemonnee, dan graaien ze er zelf geld uit.
We zien levende standbeelden, kunstenaars en mensen die met een gehuurd roeibootje op het meer varen. Bij het meer staat op een hoge sokkel omringd door een halfronde zuilengalerij een ruiterstandbeeld van koning Alfonso XII, die in 1874 na een staatsgreep de monarchie in Spanje herstelde.
In het park zijn twee gratis toegankelijke paleizen te bezichtigen, het Palacio de Cristal en Palacio de Velázquez. Het Palacio de Cristal is een gebouw van glas, geïnspireerd op Crystal Palace in het Londense Hyde Park. Het werd in 1887 door Ricardo Velázquez Bosco ontworpen voor een tentoonstelling van tropische planten. Het is er snikheet als in een broeikas en dat past ook bij de tijdelijke tentoonstelling die wij bezoeken in het paleis dat fungeert als dependance van het Museo Reina Sofia: The Cultures of the Bedouin Tent.
In de grote open ruimte van het paleis staat kleurrijke bedoeïenentent. We krijgen bij binnenkomst direct een kopje verse muntthee aangeboden en wanen ons weer even in Marokko. Het interieur van de tent is gedecoreerd met kleurrijke tapijten, kussens en loungebanken.
De bedoeling is om in de tent contact te leggen met diverse culturen. We zien mensen echter vooral met zichzelf bezig zijn, foto’s schieten en de tent weer uit lopen.
Het Palacio de Velázquez is eveneens een dependance van het Reina Sofia-museum. In de grote, lege ruimte staan wat bijzondere sculpturen als onderdeel van de tijdelijke expositie Sculpture as Place. Gelukkig is het hier lekker koel, want het is weer een bloedhete dag.
Vervolgens slenteren we via een andere mooi aangelegde laan met bijzondere bomen naar de straatzijde om weer op de bus te stappen.
Net voor het eind van de Calle Mayor staat in de Calle de la Almudena een in brons gegoten ‘nieuwsgierige buurman’ (El Vecino Curioso, van de Spaanse kunstenaar Salvador Fernandez Oliva) uit te kijken over door glasplaten afgedekte opgravingen van de oude Moorse vesting, het Real Alcázar de Madrid dat uit de 9e eeuw stamde en in 1734 door een enorme brand werd verwoest.
Na de brand gaf Filips V opdracht om op dezelfde plaats een nieuw koninklijk paleis te bouwen. Pas in 1764 nam zijn zoon en opvolger Carlos III zijn intrek in het reusachtige paleis. Met 3418 kamers is dit het grootste koninklijke paleis ter wereld.
De koninklijke familie van Spanje woont hier niet meer, het paleis heeft als officiële residentie alleen nog maar een ceremoniële functie. Toch zijn maar een paar kamers opengesteld voor het publiek.
De rij wachtenden is er niet minder om en doet niet onder voor die voor het Prado. Het is woensdag en dan is de toegang hier vanaf 18.00 gratis. Maar alleen voor inwoners van de EU, dus hebben we onze identiteitskaart in de aanslag.
De meeste wachtenden zitten op de trap voor de kathedraal Santa María la Real de La Almudena. Dit belangrijkste religieuze gebouw van Madrid werd in 1879 tegenover de ingang van het paleis gebouwd. Links van de kathedraal zien we een reusachtige Petrus met de sleutels in zijn handen.
Vanaf het plein hebben we een mooi uitzicht op de heuvels die Madrid omringen. Madrid ligt in het midden van het Iberisch Schiereiland op de Meseta, de hoogvlakte van Castilië. Op 600 meter boven zeeniveau is Madrid de hoogstgelegen hoofdstad van Europa.
Om 18.00 komt er beweging in de lange rij. De tassen worden gecontroleerd en we moeten onze identiteitskaart laten zien, dan kunnen we via het plein naar het paleis lopen. Bovenaan de trap hangt een mooie fresco. Alleen hier mogen wij foto’s maken, in de andere zalen is dat verboden.
We zien o.a. de troonzaal, een eetzaal waarin een zeer lange tafel is gedekt, een collectie Stradivariusviolen, een rode zaal en blauwe zaal. Veel zalen hebben gigantische kroonluchters en tapijten die tegen de wand als een soort behang fungeren.
‘s Avonds eten we wat in het oude centrum. Madrid bruist weer. Voor het standbeeld van Carlos III op de Puerta del Sol treedt een Mariachi-orkest op. Boven het standbeeld zien we op een dakrand de enorme neonreclame van Tio Pepe branden.
Tio Pepe is vernoemd naar één van de twee oprichters van het sherryhuis Gonzalez Byass uit Jerez de la Frontera in Andalusië. De reclame bestaat uit een mannetje in een rood jasje met hoed op en gitaar in de hand. Daaronder de tekst ‘De zon van Andalusïe in een fles’.
De Tio Pepe-neonreclame staat sinds 1936 op de Puerta del Sol. Een paar jaar geleden vestigde het Amerikaanse computerbedrijf een Apple Store op het plein. De reclame op het dak werd verwijderd maar na vele protesten werd de reclame, na een afwezigheid van drie jaar, weer teruggeplaatst.
Tio Pepe hoort volgens veel Madrilenen bij de Puerto del Sol zoals de metershoge reclamestieren voor de sherry van Osborne iconen van het Spaanse landschap zijn geworden en zelfs bescherming genieten als cultureel erfgoed.
De laatste dag in Madrid hebben we tot het eind van de middag de tijd om souvenirs te kopen. We genieten op een terrasje nog wat van de Spaanse zonnestralen en dan nemen we de metro naar Barajas Airport. Madrid is een leuke stad. De volgende keer combineren we Madrid met de oude hoofdstad Toledo.
