Nadat we enkele interessante steden bezocht hebben in het Duitse Thüringen, Sachsen en Sachsen-Anhalt trekken we verder richting Berlijn en bezoeken onderweg nog het pittoreske Jüterbog en het nabijgelegen Kloster Zinna in Brandenburg.

Jüterbog is een schilderachtig versterkt plaatsje in Brandenburg waarvan nog enkele stadspoorten over zijn. Het Rathaus, met een vooruitstekend middengedeelte waar vroeger de rechtspraak plaatsvond, werd gebouwd tussen 1478 en 1510.

Toen Jüterbog ontstond wist niemand welke naam aan de stad moest gegeven worden. Daarom besloot het stadsbestuur buiten aan de stadspoort te wachten tot er iemand kwam. De eerste persoon die door de stadspoort kwam zou zijn of haar naam aan de stad geven.

Niet lang daarna kwam Jutte, de vrouw van een herbergier, met haar witte bok door de poort. Sindsdien wordt de stad genoemd naar Jutte en haar bok. Ook in het stadswapen vind je de witte bok terug.

Eén van de stadspoorten bevat de tekst:
‘Wer seinen Kindern gibt das Brot
und leidet nochmals selber Not,
den schlage man mit der Keule tot.’

Het verhaal erachter gaat als volgt. Een vader geeft tijdens zijn leven zo veel hij kan aan zijn drie zonen, in de hoop dat hij later ook op hen kan terugvallen als hij in nood zit. Als het echter zover is, trekken de kinderen zich eigenlijk niets van hem aan.

Daarop maakt de vader een kist met drie sloten. Deze kist zou de erfenis bevatten. Elke zoon krijgt één van de drie sleutels en zij zijn verplicht om samen voor hun vader te zorgen om de erfenis te kunnen krijgen. Vanaf dan leidt de vader een aangenaam leven en komt niets tekort. Wanneer de vader overlijdt en de zonen de kist openen, vinden zij daarin slechts stenen, zand en de bovenstaande tekst.

Vlak bij Jüterbog staat het Kloster Zinna, een cisterciënzerklooster uit 1171. Aan de kruisvormige basiliek werd omstreeks 1220 begonnen en het gebouw imponeert vooral door zijn eenvoud. Van het kloostercomplex resten nog het voormalige verpleeg- en gastenhuis (14de eeuw) en de nieuwe abdij (midden 15de eeuw) met de mooie siergevels.

Net als vorig jaar verblijven we op de camping Sanssouci in Potsdam, een goede uitvalsbasis om Berlijn te bezoeken.

We beginnen ons bezoek aan Berlijn dit keer met een volledige rondrit met bus 100 vanaf Bahnhof Zoologischer Garten. Onderweg passeren we onder meer de 67 meter hoge Siegessäule, die de Pruisische veldtochten van 1864 tot 1870 herdenkt, evenals het Haus der Kulturen der Welt, dat aan de rivier Spree ligt.

Oorspronkelijk was het Haus der Kulturen der Welt een congreshal die door de Verenigde Staten in 1957 aan Berlijn geschonken werd, maar nu is het een van de mooiste tentoonstellings­ruimtes van de stad.

Na de rondrit bezoeken we eerst de Kaiser-Wilhelm-Gedächtniskirche, die tussen 1891 en 1895 gebouwd werd ter nagedachtenis aan keizer Wilhelm I. Het gebouw werd door bombardementen tijdens de Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd.

De vervallen toren, die ooit 113 meter hoog was, werd bewaard als symbool van de verschrikkingen van de oorlog. Er werd lang gediscussieerd over de toekomst van de toren, die in de volksmond Hohle Zahn genoemd werd.

Tussen 1959 en 1961 werd er rond de toren een modern complex opgetrokken. De door Egon Eiermann ontworpen gebouwen bestaan uit een zeshoekige toren, een achthoekige hal en een kapelletje en zijn gebouwd met beton en blauw glas.

De 20.000 glas-in-loodramen werden in het Franse Chartres vervaardigd naar een ontwerp van Gabriel Loire. Het interieur met zijn blauwe mozaïeken is dan ook wel heel speciaal.

De hal onder de grotendeels ingevallen toren is nu ingericht als herinneringshal met een tentoon­stelling over de geschiedenis van de kerk. Tevens worden hier de oorlogs­slacht­offers herdacht. De mozaïeken op het plafond en de muren verheerlijken de Hohenzollerns en het Duitse keizerrijk. Deze mozaïeken dateren van 1906 en zijn nog in goede staat.

We nemen opnieuw bus 100 en stappen af aan de Alexanderplatz. In de buurt bezoeken we het Anne Frank Zentrum en passeren het Alter Jüdischer Friedhof met het Holocaustmonument en de Neue Synagoge.

Het Anne Frank Zentrum coördineert de Duitse tournee van de internationale tentoonstelling ‘Anne Frank, een geschiedenis voor vandaag’. In en vanuit Berlijn is het Zentrum sinds 1998 actief met educatieve activiteiten en er zijn ook familiekiekjes van de familie Frank te zien.

Via een kleine omweg wandelen we voorbij het Rote Rathaus, dat tussen 1861 en 1869 in rode baksteen aan de Alexanderplatz werd gebouwd. De toren is 97 meter hoog.

Nog hoger is de vlakbij gelegen 365 meter hoge Fernsehturm. We moeten echter te lang wachten om vanaf de top van het panoramische uitzicht te kunnen genieten en doen dan eerst maar een terrasje op de Alexanderplatz.

Dit plein is genoemd naar de Russische tsaar Alexander die in 1805 Berlijn bezocht en vormt het hart van het oostelijke deel van Berlijn.

Het plein, waar de toerist altijd wel op entertainment en muziek kan rekenen, werd tijdens de Tweede Wereldoorlog volledig verwoest, maar werd later heropgebouwd.

Vanaf de Alexanderplatz nemen we de metro naar station Stadtmitte en wandelen dan verder naar Checkpoint Charlie en het Jüdisches Museum.

Checkpoint Charlie was van 1961 tot 1989 de enige doorlaatpost over de weg voor buitenlanders tussen Oost- en West-Berlijn. Vlakbij ligt het Mauermuseum met aan de ingang een originele grenspaal.

Wij bezoeken het Jüdisches Museum, waar de beveiliging in en rond het gebouw duidelijk opvalt. Net als op een luchthaven worden wijzelf en onze tassen gescand. Het Jüdisches Museum is een spectaculair gebouw in de vorm van een bliksemschicht.

Het in 2001 geopende museum is een ontwerp van de Amerikaan Daniel Liebeskind. Om de structuur te doorgronden moet je eigenlijk een luchtfoto hebben (die overigens te koop wordt aangeboden). Het museum is een echt labyrint en symboliseert met zijn lege ruimten de uitroeiing van de Duits-joodse cultuur.

De drie grote assen in het gebouw symboliseren de geschiedenis van het Jodendom in Berlijn. Één pad leidt naar de Holocaust Tower, op het einde van een doodlopende gang. De toren heeft een ijzeren deur die toegang geeft tot een koude, donkere ruimte van 24 meter hoog die het gevoel geeft van een kerker. Bovenin is een kleine opening die licht doorlaat, een symbool van het verlangen naar vrijheid. Een heel beklemmend gevoel wanneer de zware deur dicht is, vooral als je net als wij alleen in deze ruimte bent.

De tweede as leidt naar de Tuin der Verbanning, waar op een helling 49 schuine, hoge betonnen bakken staan met bomen. Deze tuin symboliseert de verbanning van de Joden. Het derde pad in het museum leidt de bezoeker via trappen omhoog naar de drie expositieruimten.

Het Jüdisches Museum vervangt het vroegere museum dat in 1938 door de Gestapo werd gesloten. De vaste tentoonstelling schetst de geschiedenis van de joden in Duitsland met uiteraard veel aandacht voor de jodenvervolging. Wie het museum wil bezichtigen, moet hiervoor ongeveer vier uur uittrekken en zeker ook de MP3-speler huren voor de uitleg.

Om deze vermoeiende en zeker ook emotioneel geladen dag wat te laten bezinken, besluiten we de volgende dag een bezoek te brengen aan de tweede dierentuin van Berlijn. Tierpark Berlin (niet verwarren met de Zoologischer Garten) bevindt zich niet ver van de Alexanderplatz in het oosten van Berlijn en is goed met de metro te bereiken.

Berlijn beschikt namelijk nog steeds over twee dierentuinen, een erfenis uit het verleden, toen zowel Oost- als West-Berlijn zijn dierentuin had. Tierpark Berlin zou de grootste landschapszoo in Europa zijn. Meer dan 10.000 dieren en meer dan 1.000 diersoorten bevinden zich in dit 160 hectare groot park.

Onze volgende dag in Berlijn beginnen we met (een deel van) de stadswandeling die we vorig jaar deden.

Na een hapje op de Gendarmenmarkt nemen we de metro naar Potsdamer Platz, één van de bekendste, grootste en drukste pleinen van Berlijn. Het is een erg indrukwekkende plek om te zijn, niet alleen vanwege de grote moderne gebouwen, maar ook vanwege de geschiedenis van dit plein.

Voor de Tweede Wereldoorlog was Potsdamer Platz al een belangrijk zakencentrum. Na de oorlog is echter veel van Potsdamer Platz verloren gegaan en vanaf 1961 stond de Berlijnse Muur midden op het plein en was het een niemandsland.

Na de val van de muur heeft Potsdamer Platz zijn naam als handelscentrum weer opgebouwd en het staat nu met zijn moderne gebouwen bekend als een van de belangrijkste pleinen van Berlijn.

Vlakbij de Potsdamer Platz bevindt zich het Dali-museum. Het huisvest met meer dan 400 werken de grootste permanente tentoonstelling in Europa van Salvador Dali (1904-1989). Spijtig dat er bij de tentoongestelde werken in het museum geen informatie aanwezig is, want daardoor zijn heel wat werken voor ons ondoorgrondbaar.

We besluiten om de dag af te ronden met een bezoek aan het Käthe-Kollwitzmuseum, gelegen in een zijstraat van de Kurfürstendamm. Het museum geeft een overzicht van het oeuvre van tekenares en beeldhouwster Käthe Kollwitz (1867-1945). Zij stierf een paar dagen voor het einde van de Tweede Wereldoorlog in Moritzburg bij Dresden.

Opvallend is wel de zwaarmoedigheid die van al haar werken afstraalt; wellicht geen wonder als je weet dat zij in de Eerste Wereldoorlog haar zoon en in de Tweede Wereldoorlog haar kleinzoon verloor. Anderzijds vertonen ook haar eerdere werken dezelfde droefheid, maar dit kan ook het gevolg zijn van het feit dat zij na haar huwelijk in een arme buurt van Berlijn woonde, waar ze geconfronteerd werd met ellende, werkloosheid, kindersterfte en alcoholisme.

We hadden meer beeldhouwwerken verwacht in plaats van de gravures, tekeningen en studies. We kennen Käthe Kollwitz vooral van het herdenkingsmonument Het Treurende Ouderpaar op het soldatenkerkhof van Vladslo in België.

Vorig jaar zagen we in de Neue Wache in Berlijn ook al haar beeld Treurende Moeder met Dode Zoon. De beelden op de bovenverdieping van het museum zijn zeker wel de moeite waard, o.a. de bronzen Mutter mit Zwillingen Kindern, waarvan een kleinere kopie voor het museum staat.

Vorig jaar konden we op één dag slechts een deel van het Sanssoucipark in Potsdam bezoeken. Daarom bezoeken we het park ook dit jaar en concentreren ons op de delen die we toen noodgedwongen moesten overslaan.

We betreden Park Sanssouci via de ingang aan het Schloss Charlottenhof. Dit eerder bescheiden kasteel, in vergelijking met Schloss Sanssouci en het Neues Palais die ook in dit park staan, werd tussen 1826 en 1829 in klassiek Italiaanse stijl gebouwd naar ontwerpen van Schinkel. In het gebouw kan men de werk- en slaapkamer van de natuurvorser en ontdekkingsreiziger Alexander von Humboldt (hij gaf zijn naam aan de Humboldt-pinguïns) bezichtigen.

We wandelen langs de Römische Bäder en het Chinesisches Teehaus, waar men Chinees porselein kan bewonderen, naar de Neue Orangerie. De oranjerie werd tussen 1851 en 1860 op initiatief van Frederik-Wilhelm IV gebouwd in de stijl van de Italiaanse renaissancepaleizen.

Eigenlijk hadden alleen de zijvleugels een botanische functie en daarom spreekt men ook wel van Orangerieschloss in plaats van Oranjerie. Het complex is eigenlijk een vergrote kopie van de Villa Medici in Rome (het centrale deel) en de Galleria degli Uffizi in Florence (de zijvleugels).

We vervolgen onze wandeling en passeren de Historische Mühle. Aan deze molen, dicht bij het kasteel Sanssouci, is een leuke anekdote verbonden. Het lawaai van de molen stoorde de koning, die de molenaar probeerde te overtuigen op te houden met zijn werk of te vertrekken. Hij zette daarvoor alle middelen in, van geld tot bedreiging, maar zonder resultaat. De koning spande uiteindelijk een proces aan, maar verloor de zaak volgens het principe: ‘In de rechtbank dienen de wetten te spreken en moet de koning zwijgen.’

Bij het verlaten van het park werpen we nog een blik op het mooie kasteel Sanssouci uit 1747 met de grote staatsietrap naar de Weinbergterrassen. Dit kasteel bezochten we vorig jaar al, maar het is een mooi plaatje om de reis mee af te sluiten.

Voor Brandenburg en Berlijn werden Thüringen, Sachsen en Sachsen-Anhalt bezocht.