Casablanca, de grootste stad in Marokko, is nog steeds zo wit als zijn naam aangeeft. Achter de witte gevels van de havenstad, die soms façades zijn, kan historie schuil gaan maar ook moderniteit. Behalve de wirwar van straatjes vol winkels in de traditionele medina en panden uit de koloniale periode zijn er ook moderne villa’s, grote shopping malls en de immense Hassan II-moskee die oude pracht en praal combineert met een enorm schuifdak. Oud en nieuw leeft door elkaar in deze zakenstad met een jonge bevolking.
Casablanca is niet de hoofdstad van Marokko (dat is Rabat) maar de stad met de witte huizen is, met maar liefst 5,5 miljoen inwoners, wel de grootste van het land. De gemiddelde leeftijd bedraagt 26 jaar. De stad is dus jong. Het klimaat van de havenstad is mild in het voorjaar en in de herfst. De zomer daarentegen is heet en langs de stranden brengt alleen de zeebries dan nog enige verkoeling.
De winter is relatief kort maar zelfs dan ligt de gemiddelde maximumtemperatuur redelijk hoog, namelijk tussen de 17 en de 19 graden. Dit koudere seizoen wordt ingeleid en afgesloten met een periode van regen in de maanden november en maart. De officiële taal is Arabisch maar daarnaast is Frans de tweede voertaal.
Aan het begin van de 20e eeuw werd Marokko een Frans protectoraat, wat een eufemisme was voor een kolonie. Neergestreken Franse stadsarchitecten zorgden na de eerste wereldoorlog voor een herinrichting van Casablanca waarbij ze bevolkingsgroepen zoveel mogelijk wilden scheiden. Hierbij zetten ze wel prachtige gebouwen neer. De stad werd een proeftuin voor zowel bouw als kunst.
Een van de gebouwen uit die tijd die nog steeds overeind staan is het oude hotel Excelsior. In dit witte pand in het oude centrum dat gekenmerkt wordt door Moorse architectuur, streken Franse kolonisten en hun gezinnen vroeger neer in afwachting van een woning. Soms duurde het jaren voordat er iets voor hen beschikbaar kwam.
In 1956 riep Marokko zijn onafhankelijkheid uit en werd de eerder verbannen sultan Mohammed V uitgeroepen tot de eerste koning van het vrije land. De Fransen vertrokken voor een deel maar de banden tussen de twee landen werden niet verbroken.
De katholieke Sacré-Coeur (Heilig-Hartbasiliek) die vanaf 1930 werd gebouwd in een gotische stijl met art-deco invloeden is na de Marokkaanse onafhankelijkheid in 1956 haar oorspronkelijke taken kwijtgeraakt en doet geen dienst meer als kerk. Het gebouw staat leeg en wordt incidenteel gebruikt voor tentoonstellingen.
Indrukwekkend is de Sacré-Coeur nog steeds, wit met haar twee torens die aan minaretten doen denken, vlakbij het Park van de Arabische Liga.
Voor een paar dirham kun je naar binnen en mag je de torentrap van de Sacré-Coeur op. Het is een hachelijke onderneming. De trap is smal, het beton ziet er niet heel betrouwbaar uit en het gemetselde muurtje langs de treden zit vol met gaten en lijkt niet bepaald stevig. De muren en de vloer zitten onder de duivenpoep.
Na heel wat meters klimmen kun je via een doorgang het dak op. Elke vorm van beveiliging ontbreekt hier echter en als je een misstap maakt duik je zo naar beneden. De trap leidt nog verder omhoog. Helemaal bovenin de toren bestaat de beloning uit een fantastisch uitzicht over de stad, van achter een te laag muurtje.
De Atlantische Oceaan achter de belangrijke zeehaven en hoge flats in aanbouw zijn vanaf het uitkijkpunt goed te zien.
Vanuit de toren zie je dat Casablanca zijn naam niet voor niets heeft gekregen. De meeste gebouwen zijn inderdaad wit. Casablanca staat in het Spaans voor wit huis of witte stad.
Tussen de vele bouwwerken in staan palmbomen en liggen parken en pleinen. Het Mohammed V-plein met een aangrenzend park is een van de plaatsen in het centrum waar mensen elkaar treffen, rondom een fontein met ontelbaar veel duiven.
Op de achtergrond ligt het monumentale paleis van justitie. In de verte, aan zee, is de 200 meter hoge minaret van de Hassan II-moskee te zien terwijl hij boven de skyline uitstijgt. Het uitzicht is adembenemend, net als de niet al te comfortabele klim naar boven.
De Hassan II-moskee is absoluut de grote trekpleister van de stad. Vernoemd naar de toenmalige koning is deze enorme constructie in zes jaar tijd opgericht. In 1993 was het werk gereed. Het is de op twee na grootste moskee ter wereld en kan 25.000 mensen tegelijk ontvangen.
De moskee is voor een deel boven de oceaan gebouwd en tijdens het gebed kunnen de grote deuren aan oceaanzijde geopend worden. Ook de deels glazen vloer biedt zicht op het water. De koran zegt immers dat Allahs troon op het water is gebouwd.
Ook het dak kan open, geruisloos en in slechts drie minuten tijd. Als tijdens de ramadan de moskee helemaal vol is blijkt het luchten van het complex bij gebrek aan zuurstof geen overbodige luxe.
De moskee is niet enkel een plaats voor het gebed. Het is ook een plek waar mensen voor de ontspanning bij elkaar komen. Jongeren springen vanaf de muren naast de moskee in de golven van de oceaan, terwijl kinderen lopen te voetballen op het grote plein voor het imposante gebouw. Mensen zoeken de schaduw op in de galerijen rond de moskee, vinden elkaar en maken een praatje.
Onder de moskee bevinden zich de ruimtes waar de gelovigen hun wassing kunnen doen voordat ze naar het gebed gaan. De 41 fonteinen die er staan geven deze wasruimten een ongekende luxe.
Nog meer indruk maken de reusachtige hammam (badhuis) en het bijbehorend zwembad die eveneens onder het gebouw gevestigd zijn. Jammer genoeg zijn deze na al die jaren nog steeds niet in gebruik genomen.
Een rondleiding in de moskee mag je eigenlijk niet missen. Toeristen krijgen hier een warm welkom en de opbrengsten worden weer gebruikt om de moskee te onderhouden. De schoenen moeten uit maar een hoofddoek voor de dames is niet noodzakelijk. De rijkdom en de pracht stralen overal vanaf; van de muren, van de plafonds en zelfs van het tapijt.
Er is tijdens de bouw gebruik gemaakt van marmer, van cederhout, van titanium en van graniet, dat door zesduizend ambachtslieden is bewerkt. Het kon niet edel genoeg zijn.
Bovendien moesten de materialen ook bestand zijn tegen de voortdurende vochtige en zoute zeewind. En het enorme gebouw moest ook nog eens bestand zijn tegen aardbevingen.
Als je vanaf het plein van de Hassan II-moskee naar het westen kijkt, zie je op de El Hank-punt de 65 meter hoge witte vuurtoren van Casablanca liggen. Hemelsbreed bedraagt de afstand vanaf de moskee zo’n anderhalve kilometer maar wandelend langs het water doe je er toch zeker een half uur over om daar te komen.
Ter hoogte van de vuurtoren begint de Boulevard la Corniche, een weg langs de oceaan met aangrenzend luxueuze panden die uit het koloniale tijdperk stammen of juist heel recent zijn gebouwd.
Hierlangs liggen ook de stranden, de bars, de clubs en de restaurants. Jonge Marokkanen roepen dat dit dé plek is om ‘s avonds uit te gaan. Ook een van de meest moderne winkelcentra uit de omgeving, het Anfaplace Shopping Center, heeft hier onlangs zijn deuren geopend.
Een paar kilometers westwaarts ligt aan het eind van Boulevard de L’Ocean Ain Diab de eveneens splinternieuwe Morocco Mall, met een oppervlakte van 20 hectare de grootste shopping mall van Afrika.
De zandstranden zijn breed met her en der wat rotspartijen. Tussen de palmbomen in het zand verschijnen tuinen waarachter nieuwe, moderne en statige woningen worden gebouwd, de ene nog mooier dan de andere. Ze zijn spierwit met veel glas en staan vlak aan het water.
Casablanca ontwikkelt zicht snel. Het is een zakenstad met een grote haven en er wordt veel geïnvesteerd in allerlei vormen van infrastructuur om behalve zakenmensen ook meer en meer toeristen aan te trekken.
Langs de stranden en de boulevard bevinden zich ook filialen van bekende fast food-ketens, voor wie even geen zin heeft in couscous met lamsvlees, tajine met kip of de veel gedronken muntthee. Het eten in Marokko is verrukkelijk en de ingrediënten worden in kleine winkeltjes en op de markten op kleurige en geurige wijze gepresenteerd.
Je kunt ongestoord door de stad lopen en van de ene bezienswaardigheid naar de andere wandelen maar je kunt hiervoor ook gebruik maken van de petits taxis. Deze kleine rode auto’s, die onze APK niet zouden doorstaan, brengen je voor een klein bedrag van hot naar her. Je moet rekenen op 20 tot 30 dirham (omgerekend minder dan 2 tot 3 euro) wanneer de teller wordt ingeschakeld. Gebeurt dit inschakelen niet, dan kondigt de chauffeur in veel gevallen een wat hoger bedrag aan zonder evenwel in de buurt te komen van wat in Nederland gevraagd zou worden. Het is niet ongewoon om een taxi te delen met andere passagiers.
De witte taxi’s in de stad zijn groter en verkeren over het algemeen in een betere staat van onderhoud. Deze voornamelijk oude Mercedessen zijn meer bedoeld voor langere ritten buiten de stad. Verder kent Casablanca sinds december 2012 een tramlijn. Het huidige traject bedraagt 30 kilometer en telt 49 haltes.
Een van de pleinen waar de rode tram stopt is de Place des Nations-Unies, waar ook het hotel Excelsior staat. Een modern ogende Globe van metalen buizen in vele kleuren staat als kunstwerk aan de rand van het plein, met aan de overkant van de straat de Tour de l’Horloge. Hiernaast bevindt zich een van de ingangen naar de oude Medina.
Die medina is het traditionele doolhof van stegen waar handelaars hun waar uitstallen. Kleding en schoeisel vormen een groot aandeel van wat er aangeboden wordt, maar ook allerlei soorten al dan niet levende voedingsmiddelen zijn hier te koop.
Kippen zitten opgesloten in hun hokken, vlees ligt tentoongesteld zonder gekoeld te zijn en kruiden en specerijen geven sommige delen een overweldigende heerlijke geur. Het is zeker aan het einde van de dag een drukte van jewelste en je wordt vanzelf meegesleurd door de mensenstroom, of je het nu wilt of niet.
Een labyrint is bedoeld om in te verdwalen en dat overkomt je zeer zeker ook binnen de muren van de oude medina. Het ronddolen in dit stadsdeel voert je langs moskeeën en pittoreske witte huizen. Wanneer je de weg echt niet meer weet en het niet lukt om aan de menigte te ontsnappen, dan is er altijd wel iemand bereid om je weer naar een uitgang te brengen.
Een van de uitgangen ligt aan de noordzijde, pal tegenover de oceaan. Als je vanaf dat punt de doorgaande weg naar links volgt kom je vanzelf langs een 18e eeuws fort. Ooit is dit verdedigingswerk gebouwd om Marokko te beschermen tegen de Europese kolonisten.
De lopen van oude kanonnen steken boven de muren uit. In vroeger tijden waren deze op zee gericht. Tegenwoordig wordt er zoveel tussen het water en het fort gebouwd dat de zee amper nog te zien is.
Het fort is helemaal gerestaureerd en omgetoverd in een hip restaurant met de naam La Squala. De ontbijten in het weekend zijn befaamd in Casablanca en duren tot 12 uur. Daarna is het tijd voor warme maaltijden in een authentieke sfeer op het buitenterras.
Waar een oude medina is, bevindt zich logischerwijs ook een nieuwe medina. Deze is ondergebracht in de Quartier des Habous, een klein dorpje binnen de stad waar veel handgemaakte spullen worden verkocht vanuit winkeltjes die verscholen liggen tussen de moskee en de statige woningen van weleer.
Voor souvenirs en cadeautjes is dit de plek bij uitstek. In deze wijk ligt ook een van de koninklijke paleizen. De huidige koning Mohammed VI is hier niet vaak maar zoals een bewoner van de stad het zo mooi aangeeft: de koning woont overal in het land. Het paleis is aan het zicht onttrokken door hoge muren en het fotograferen van de toegangspoort met daarvoor bewakers in traditionele kledij is helaas niet toegestaan.
In de avond wordt het zeker niet rustiger in de stad. Wanneer het eenmaal donker is en de temperatuur ietsje daalt trekken nog meer mensen de straat op. Buiten wordt dan van alles verhandeld en mensen treffen elkaar in een zekere gemoedelijkheid.
Veel van de zakenlieden die het grootste deel van de bezoekende buitenlanders vormen trekken zich dan terug in de luxe hotels bij de haven of in het centrum. Het kunstlicht geeft een extra accent aan de witte gebouwen terwijl schaduwen het contrast nog groter maken.
Oude gevels die steeds weer herinneringen oproepen aan een eeuw terug blijven overeind staan, terwijl de rest van de constructies erachter gesloopt en herbouwd worden. Zeker in het licht van lantaarns en schijnwerpers blijft het aangezicht zoals het vroeger was. Daarachter echter verrijzen moderne panden.
Casablanca is de economische hoofdstad van Marokko en daarom ook vooral een zakenstad. Schijn bedriegt echter een beetje. Achter de financiële façade van alle witte gebouwen schuilt veel cultuur en historie. De hoogtepunten kun je in 2 of 3 dagen bekijken, als je een zakenreis combineert met ontspanning.
Maar ook voor een stedentrip op slechts drie uur vliegen leent Casablanca zich bijzonder goed. Je ervaart er in ieder geval de gastvrijheid van Marokko in een omgeving waar je al snel mee vertrouwd raakt zonder dat je de indruk hebt dat je een toerist bent. Je bent weliswaar te gast maar niemand kijkt op van jouw aanwezigheid. Je bent er simpelweg en gewoon welkom.
